Πως να Προλάβετε Προσβολές από Ασθένειες και Εχθρούς σε Λαχανικά και Κηπευτικά

Οι προσβολές από ασθένειες και εχθρούς σε λαχανικά και κηπευτικά είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει ο ερασιτέχνης καλλιεργητής στον κήπο του.

Δυστυχώς όπως θα καταλάβετε και παρακάτω, προληπτικά για τα κηπευτικά και τα λαχανικά μας δεν μπορούμε να κάνουμε και πολλά πράγματα…

Πως να αποφεύγουμε δυσάρεστες καταστάσεις

Για να αποφύγουμε δυσάρεστες καταστάσεις στα κηπευτικά μας θα ήταν φρόνιμο να ακολουθούμε κάποιες γενικές γραμμές όπως, να χρησιμοποιούμε πάντα υγιείς σπόρους και φυτά ( όσο μπορούμε και έχουμε τη δυνατότητα να γνωρίζουμε), η κοπριά που θα χρησιμοποιήσουμε να είναι καλά χωνεμένη γιατί ειδικά στα κηπευτικά η νωπή κοπριά προκαλεί τα εξής: έλκει ασθένειες και παράσιτα, τα βακτηρίδια της αποσύνθεσης παίρνουν το άζωτο για να συντηρηθούν τα ίδια, τα φυτά καίγονται από την υψηλή θερμοκρασία που αναπτύσσεται κατά την αποσύνθεση και επίσης έχει τοξικές ουσίες. Επιπλέον, καταστρέφουμε υπολείμματα από προηγούμενη καλλιέργεια που είχαμε, δεν πρέπει να φυτεύουμε το ίδιο λαχανικό για πολλά χρόνια στο ίδιο μέρος γιατί γίνεται καχεκτικό και αυξάνονται οι νηματώδεις και τέλος μπορούμε να φυτεύουμε τα κηπευτικά μας «παρέα» με άλλα φυτά που αλληλοπροστατεύονται από ασθένειες.

Επίσης και κάποια φυσικά μέτρα αντιμετώπισης που βρίσκουν εφαρμογή σε κηπευτικά, όπως είναι τα προστατευτικά δίχτυα και τα φύλλα μαύρου πλαστικού που καλύπτουν το έδαφος και προστατεύουν τα φυτά μας από μυκητολογικές ασθένειες, ζιζάνια, έντομα εδάφους η ακόμα και θηλαστικά. Ακόμα, χρωμοτροπικές παγίδες που στόχος τους είναι η προσέλκυση των εντόμων. Είναι μια μέθοδος με χαμηλό κόστος και με έναν ικανό αριθμό παγίδων θα δείτε αποτελέσματα ακόμα και στον κήπο σας. Τέλος, το νερό: κατάβρεγμα με άφθονο νερό και οι υψηλές συνθήκες υγρασίας προστατεύουν τα φυτά μας από τον τετράνυχο σίγουρα! Υπάρχουν και βιοτεχνολογικά μέσα τα οποία οφείλω να πω ότι δεν λειτουργούν προληπτικά αλλά είναι άμεσης αντιμετώπισης και δεν είναι τοξικά. Περιλαμβάνουν ουσίες που όχι μόνο περιορίζουν την ανάπτυξη των μυκήτων αλλά η δράση τους διατηρείται για μεγάλο χρονικό διάστημα. Τέτοιες ουσίες είναι:

• Ροτενόνη: παράγεται από τη ρίζα του τροπικού φυτού Δέρις και είναι ισχυρό εντομοκτόνο για ένα μεγάλο φάσμα εντόμων ιδιαίτερα για αυτά που κινούνται αργά όπως είναι οι μελίγκρες και οι κάμπιες. Δεν είναι τοξική για τον άνθρωπο και για τα ζώα.
• Πύρεθρο: παράγεται από το αφρικανικό χρυσάνθεμο, έχει γρήγορη δράση και είναι αποτελεσματικό για τα περισσότερα είδη εντόμων. Δεν είναι τοξικό όπως και η ροτενόνη.
• Neem: παράγεται από το τροπικό φυτό Azadirachta indica και έχει εντομοκτόνες και μυκητοκτόνες ιδιότητες.
• Νικοτίνη: ισχυρό εντομοκτόνο που παράγεται από τον καπνό είναι όμως τοξικό για τον άνθρωπο.
• Εκχυλίσματα-Αιθέρια έλαια: μπορούμε να τα φτιάξουμε πολλές φορές και εμείς οι ίδιοι στο σπίτι μας και έχουν καλές μυκητοκτόνες και εντομοκτόνες ιδιότητες, Χρησιμοποιούνται κυρίως τα εκχυλίσματα σκόρδου, κρεμμυδιού, καυτερής πιπεριάς, τσουκνίδας και κασσίας. Οι ιδιότητες τους οφείλονται κυρίως στο ότι περιέχουν στοιχεία μυκητοκτόνα και εντομοκτόνα όπως π.χ. το κρεμμύδι και το σκόρδο περιέχουν άφθονη ποσότητα θείου. Τα τελευταία χρόνια έχει δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στα αιθέρια έλαια μέντας, λεβάντας και φασκόμηλου.

Μαρούλι (Lactuca sativae)

Το θετικό με το μαρούλι είναι ότι αν γίνει σωστή προετοιμασία εδάφους σπάνια αρρωσταίνει! Αν όχι, τότε ίσως αντιμετωπίσουμε κάτι από τα παρακάτω:

Τήξη σπορείων (Rhizoctonia solani, Pythium spp): προκαλείται από μύκητες και προληπτικά μπορούμε να απολυμάνουμε το έδαφος, να σπείρουμε αραιά, να αποφεύγουμε όσο μπορούμε την υγρασία και να χρησιμοποιούμε πάντα απολυμασμένο σπόρο.

Περονόσπορος (Bremia lactucae): προκαλείται από μύκητα και εκδηλώνεται μετά από βροχή ως χλωρωτικές κηλίδες στα φύλλα με λευκή εξάνθηση στη κάτω επιφάνεια. Προληπτικά περιορίζουμε τα ποτίσματα. Δείτε επίσης: Περονόσπορος κολοκυνθοειδών, Περονόσπορος της Πατάτας, Περονόσπορος Τομάτας.

Εικόνα 1. Περονόσπορος σε μαρούλι.

Εικόνα 2. Ο περονόσπορος στη κάτω επιφάνεια φύλλου όπου είναι εμφανής η λευκή εξάνθηση του μύκητα.

Σκληρωτινίαση (Sclerotinia sclerotiorum): εμφανίζεται ως υγρή σήψη στο κομμάτι του φυτού που είναι κοντά στο έδαφος και τελικά μαραίνει το μαρούλι μας. Συνίσταται η ελάττωση της υγρασίας και να φυτεύουμε σε αναχώματα.

Εικόνα 3. Σκληρωτινίαση σε φυτό φασολιάς.

Ιώσεις: σημαντική ζημιά προκαλεί ο ιός του μωσαϊκού του μαρουλιού που μεταδίδεται με τον σπόρο και τις αφίδες. Προληπτικά χρησιμοποιούμε υγιή σπόρο, απομακρύνουμε τα άρρωστα φυτά μας και καταπολεμούμε τις αφίδες.

Μια καλή τεχνική πρόληψης που μπορεί να εφαρμοστεί σε όλα τα κηπευτικά, ώστε να αποφεύγουμε προσβολές και εχθρούς είναι η αμειψισπορά. Το μαρούλι μπορεί να ακολουθεί τη ντομάτα και το κρεμμύδι και να ακολουθείται από το φασόλι, το σπανάκι, το ραπανάκι και το καρότο.

Λάχανο (Brassica oleraceae, ποικιλία Capitata)

Δεν πρέπει να φυτεύουμε λάχανο στο ίδιο μέρος για 2-4 χρόνια. Αυτά που θα συναντήσουμε στο λάχανο είναι:

Καρκίνωση (Plasmodiophora brassicae): το αίτιο της ασθένειας είναι μύκητας που προκαλεί παραμορφώσεις στο υπόγειο τμήμα των φυτών. Συνίσταται η απολύμανση του εδάφους και η αμειψισπορά.

Εικόνα 4. Καρκίνωση στις ρίζες μπρόκολου.

Σκληρωτινίαση: ο ίδιος μύκητας με το μαρούλι. Εφαρμόζουμε πολυετή αμειψισπορά.

Περονόσπορος (Peronospora brassicae): ο μύκητας προκαλεί ωχρές κηλίδες στην πάνω επιφάνεια των φύλλων. Δεν υπάρχει κάποιο προληπτικό μέτρο για τον περονόσπορο από το να αφαιρέσουμε τα μολυσμένα φυτά μόλις τα αντιληφθούμε. Δείτε επίσης: Περονόσπορος κολοκυνθοειδών, Περονόσπορος της Πατάτας, Περονόσπορος Τομάτας.

Ιώσεις: προκαλούν νανισμό στα φυτά μας και χλώρωση στα φύλλα. Αντιμετωπίζοντας τις αφίδες και καταστρέφοντας τα ζιζάνια προστατεύουμε τα φυτά μας από τις ιώσεις.

Αλτερναρίωση (Alternaria brassicae): ο μύκητας προκαλεί κηλιδώσεις στη κεφαλή του λάχανου και χάνει την εμπορική του αξία. Προληπτικά φυτεύουμε αραιά. Δείτε επίσης: Αλτερναρίωση πατάτας, Αλτερναρίωση στελέχους τομάτας, Αλτερναρίωση τεύτλων.

Εικόνα 5. Αλτερνάρια σε κεφαλή λάχανου.

Μύγα του λάχανου (Hylemyia brassicae): μπορούμε να φυτεύσουμε ρίγανη ανάμεσα στα λάχανα και την αποφεύγουμε.

Εικόνα 6. Η μύγα του λάχανου.

Για προστασία προληπτικά μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε διάλυμα τσουκνίδας, να ποτίζουμε τις ρίζες μας κάθε 2 εβδομάδες ώστε να δυναμώσουν περισσότερο. Επίσης, δεν θα φυτέψετε λάχανο εκεί όπου προηγουμένως ίσως να είχατε φυτέψει σινάπι, είναι εχθροί!

Κουνουπίδι (Brassica oleraceae, ποικιλία Botrytis) και Ραπανάκι ( Raphanus sativus)

Όμοια με λάχανο.

Καρότο (Daucus carota):

Στο καρότο βλέπουμε:

Νηματώδεις (Heterodera schachtii): προκαλούν παραμορφώσεις στους ριζοκόνδυλους και προληπτικά μπορούμε να κάνουμε αμειψισπορά με σιτηρά. Δείτε επίσης: Νηματώδεις, Νηματώδης στελεχών και βολβών.

Εικόνα 7. Ο νηματώδης που προσβάλει το καρότο.

Σκληρωτινίαση (Sclerotinia sclerotiorum): ο μύκητας προκαλεί σήψη των ριζών και προληπτικά εφαρμόζεται αμειψισπορά.

Βακτηρίωση: αποφυγή υπερβολικής υγρασίας.

Στην αμειψισπορά το καρότο ακολουθεί το λάχανο, το αγγούρι, στη ντομάτα και ψυχανθή. Γενικά όμως πρέπει να ακολουθεί καλλιέργειες που έχουν δεχτεί λίπανση με αρκετή κοπριά.

Κρεμμύδι (Allium sepa)

Το κρεμμύδι μπορεί να ακολουθήσει την καλλιέργεια της ντομάτας, της πατάτας, του καλαμποκιού κ.α.

Νηματώδεις (Ditylenchus spp): προκαλούν τη σήψη του υπόγειου τμήματος και για να τους αποφύγουμε μπορούμε να κάνουμε πολυετή αμειψισπορά. Δείτε επίσης: Νηματώδεις, Νηματώδης στελεχών και βολβών.

Εικόνα 8. Ένα από τα είδη που προσβάλουν το κρεμμύδι.

Φουζαρίωση (Fusarium oxysporum): ο μύκητας προσβάλει το υπόγειο τμήμα και δημιουργεί χλώρωση και ξήρανση στο υπέργειο τμήμα. Προληπτικά εφαρμόζουμε αμειψισπορά και χρησιμοποιούμε ανθεκτικές ποικιλίες.

Εικόνα 9. Φουζαρίωση σε κρεμμυδάκια.

Βοτρύτης (Botrytis allii): για να αντιμετωπίσουμε προληπτικά τον βοτρύτη, συνίσταται η καλή ξήρανση των βολβών, να επιδιώκουμε χαμηλή θερμοκρασία και υγρασία εκεί που θα αποθηκεύσουμε τα κρεμμύδια μας. Δείτε επίσης: Βοτρύτης (Gray Mold), Βοτρύτης (τεφρά σήψη) αμπέλου.

Εικόνα 10. Βοτρύτης σε ξηρό κρεμμύδι.

Άνθρακας (Urocystis cepulae): προκαλεί μαύρες φλύκταινες στα φύλλα. Προληπτικά χρησιμοποιούμε ανθεκτικές ποικιλίες και καίμε τα υπολείμματα της προηγούμενης καλλιέργειας. Δείτε επίσης: Ανθράκωση αγγουριού.

Εικόνα 11. Άνθρακας σε χλωρά κρεμμύδια.

Επίσης, ένα λεπτό στρώμα άμμου πάνω στην επιφάνεια του εδάφους αποτρέπει την εμφάνιση σκουληκιών.

Ντομάτα (Lycopersicon esculentum)

Μπορούμε να φυτέψουμε ανάμεσα στις ντομάτες μας κρεμμύδι και σκόρδο όπου δρουν απωθητικά για βλαβερά έντομα της ντομάτας. Επίσης, μπορούμε να ποτίζουμε τις ρίζες με διάλυμα τσουκνίδας ώστε να δυναμώσουν και να γίνουν πιο ανθεκτικές.

Κολοκύθι ( Cucurbita spp)

Δεν φυτεύουμε το κολοκύθι στο ίδιο μέρος παρά μόνο μετά από 5 χρόνια.

Περονόσπορος (Pseudoperonospora cubensis): ψεκάζουμε με BIOSAN. Δείτε επίσης: Περονόσπορος κολοκυνθοειδών, Περονόσπορος της Πατάτας, Περονόσπορος Τομάτας.

Εικόνα 12. Περονόσπορος σε φύλλο κολοκυθιού.

Πατάτα ( Solanum tuberosum)

Μπορούμε να φυτέψουμε ταυτόχρονα σινάπι ή σπανάκι διότι βοηθούν να δυναμώσει το ριζικό σύστημα της πατάτας.

Δορυφόρος της πατάτας (Leptinotarsa decemlineata): σκαθάρι που τρώει τα φύλλα. Προληπτικά μπορούμε να στρώσουμε στο έδαφος μισοσαπισμένο κομπόστ ανακατεμένο με ασβέστιο η να ραντίσουμε με BIOSAN. Δείτε επίσης: Δορυφόρος.

Εικόνα 13. Ο δορυφόρος της πατάτας.

Αντίδι (Cichorium endivia)

Σαλιγκάρια (Agriolimax agrestis): σκαλίσματα κατά το φθινόπωρο κάνουν το έδαφος πιο αφράτο και διευκολύνεται η είσοδος των σαλιγκαριών σε βαθύτερα στρώματα, σκαλίσματα την άνοιξη βοηθούν στη καταστροφή των αυγών τους και στάχτη γύρω από τις γραμμές φύτευσης βοηθάει στην αποφυγή προσβολής.

Εικόνα 14. Το σαλιγκάρι… χαριτωμένο…

Περονόσπορος (Peronospora lactucae): τριετής αμειψισπορά με φυτά που δεν ανήκουν στην ίδια οικογένεια συντελεί στην αποφυγή της προσβολής. Δείτε επίσης: Περονόσπορος κολοκυνθοειδών, Περονόσπορος της Πατάτας, Περονόσπορος Τομάτας.

Ανθράκωση (Marssonina panattoniana): κύριο μέτρο πρόληψης είναι αποτελεί η αποφυγή υπερβολικής υγρασίας στο έδαφος (λιγότερα ποτίσματα και καλύτερη στράγγιση), ο σπόρος που χρησιμοποιείται πρέπει να είναι πιστοποιημένος και η εφαρμογή αμειψισποράς 3-4 ετών βοηθάει σημαντικά. Δείτε επίσης: Ανθράκωση αγγουριού.

Άνηθος (Anetum graveolens)

Ψίλλα (Acidia heraclei): η αμειψισπορά και η χρήση κίτρινων κολλητικών παγίδων δρουν αποτελεσματικά για τον πληθυσμό του εντόνου.

Σιδηροσκώληκας (Agriotes lineatus): συχνά σκαλίσματα έτσι ώστε μόλις εμφανιστούν να τα φέρουμε στην επιφάνεια του εδάφους πριν προλάβουν να μας κάνουν ζημιά στο ριζικό σύστημα. Δείτε επίσης: Σιδηροσκούληκα.

Εικόνα 15. Σιδηροσκώληκας.

Σέλινο (Apium graveolens)

Όμοια με άνηθο.

Σπανάκι (Spinacia oleracea)

Κερκόσπορα (Cercospora spinaciae): πρέπει να χρησιμοποιούμε υγιή σπόρο και να τον εμβαπτίσουμε σε νερό θερμοκρασίας 50 βαθμούς Κελσίου για 25 λεπτά. Δείτε επίσης: Κερκόσπορα των τεύτλων.

Σκληροτίνια (Sclerotinia sclerotiorum): αποφεύγουμε την υπερβολική υγρασία στο έδαφος.

Πιπεριά (Capsicum annum)

Αφίδες: προληπτικά μέτρα θεωρούνται η χρησιμοποίηση υγιών φυταρίων κατά τη μεταφύτευση, η χρήση κίτρινων κολλητικών παγίδων και η αφαίρεση των προσβεβλημένων βλαστών, όταν έχουμε μικρή προσβολή. Δείτε επίσης: Αφίδες (Aphids), Αφίδες Λαχανικών, Αφίδες Πατάτας.

Κάμπιες: προληπτικά καταστρέφουμε τα ζιζάνια, δεν καλλιεργούμε φυτά πιπεριάς κοντά σε φυτά καλαμποκιού ή βαμβακιού και χρησιμοποιούμε φωτοπαγίδες κατά τη διάρκεια της νύχτας για να προσελκύσουμε τις κάμπιες. Δείτε επίσης: Κάμπιες Λεπιδοπτέρων Pieris brassicae, Κάμπιες Λεπιδοπτέρων Spodoptera littoralis.

Λυριόμυζα (Liriomyza spp): το χαρακτηριστικό σύμπτωμα της είναι οι στοές που φτιάχνει πάνω στα φύλλα. Προληπτικά απολυμαίνουμε το έδαφος και χρησιμοποιούμε εντομολογικά δίχτυα. Δείτε επίσης: Λιριόμυζα.

Εικόνα 16. Στη φωτογραφία φαίνονται το ενήλικο του εντόμου, το βομβύκιο αλλά και η ζημιά που κάνει στα φύλλα.

Μπάμια (Hybiscus esculentus)

Αφίδες: φροντίζουμε για τη καλή ανάπτυξη των φυτών, με προσοχή όμως την αζωτούχο λίπανση γιατί θα έχει σαν αποτέλεσμα την υπερβολική ανάπτυξη της βλάστησης και κατά συνέπεια αυξάνονται και οι πιθανότητες για προσβολή. Δείτε επίσης: Αφίδες (Aphids), Αφίδες Λαχανικών, Αφίδες Πατάτας.

Έντομα εδάφους: πολλά σκαλίσματα για να έρχονται στην επιφάνεια.

Σεπτόρια (Septoria petroselini): εφαρμόζουμε αμειψισπορά 2 ετών με φυτά που δεν ανήκουν στην ίδια οικογένεια και επιπλέον χρησιμοποιούμε υγιή σπόρο ή τον εμβαπτίζουμε σε νερό θερμοκρασίας 50 βαθμούς Κελσίου για 25 λεπτά.

Σοφία Παπάζογλου για το kalliergo.gr
Γεωπόνος MSc “Διαχείριση Περιβάλλοντος”

Tags: ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ • ΕΧΘΡΟΙ • ΚΗΠΕΥΤΙΚΑ • ΛΑΧΑΝΙΚΑ • ΠΡΟΛΗΨΗ • ΣΟΦΙΑ ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ ΓΕΩΠΟΝΟΣ