Οι προληπτικοί ψεκασμοί δέντρων είναι αυτό που μπορούμε να κάνουμε για τα δένδρα μας για να προλάβουμε τις ασθένειες, δηλαδή το “κακό”;
S.O.S.: Πρέπει να γνωρίζουμε πως ότι και αν διαβάσουμε, ότι και αν μας πουν, ότι και αν ακούσουμε είναι καλό να δρούμε σύμφωνα με τις γεωργικές προειδοποιήσεις της περιοχής μας και να συμβουλευόμαστε τους τοπικούς γεωπόνους.
Πυρηνόκαρπα: βερικοκιά, βυσσινιά, δαμασκηνιά, κερασιά, νεκταρινιά και ροδακινιά
Εξώασκος
Η ασθένεια αυτή προκαλείται από διάφορα είδη του γένους Taphrina.
Η πρόληψη βασίζεται σε έναν και μόνο ψεκασμό ο οποίος μπορεί να γίνει το φθινόπωρο μετά την πτώση των φύλλων και μέχρι το φούσκωμα των οφθαλμών, με βορδιγάλειο πολτό ή με οξυχλωριούχο χαλκό ή με κάποιο άλλο χαλκούχο.
Προσοχή όμως: Μετά την είσοδο του παθογόνου στο δένδρο μας η αντιμετώπιση δεν θα έλεγα ότι είναι και πολύ εύκολη…!!
Σε περίπτωση εξασθένησης των δένδρων μας από τον εξώασκο απαιτείται ενίσχυση με αζωτούχο λίπανση, περιοδικές αρδεύσεις και αραίωση των καρπών ανάλογα με τον όγκο του φυλλώματος.
Εικόνα 1. Εξώασκος σε φύλλο ροδακινιάς.
Βακτηριακό έλκος
Η ασθένεια οφείλεται στο βακτήριο Pseudomonas syringae.
Για τη πρόληψη του βακτηρίου συνίστανται τα εξής: δύο ψεκασμοί με βορδιγάλειο πολτό 1% ή με οξυχλωριούχο χαλκό 0,5%.
Ο πρώτος γίνεται όταν αρχίσουν να πέφτουν τα φύλλα και ο δεύτερος όταν έχουν πέσει το 75% των φύλλων.
Το κλάδεμα των δένδρων να γίνεται νωρίς το φθινόπωρο πριν αρχίσουν οι βροχοπτώσεις και να αποφεύγεται η δημιουργία πληγών κατά τη περίοδο που είναι ευπαθή, δηλαδή φθινόπωρο- χειμώνα.
Τέλος, αφαιρούμε και καταστρέφουμε με φωτιά τα προσβεβλημένα μέρη το καλοκαίρι, με ξηρό καιρό.
Εικόνα 2. Βακτηριακό έλκος.
Έλκος κλαδίσκων
Ο μύκητας που κάνει τη ζημιά είναι ο Fusicoccum amygdali.
Απαιτείται επιμελής αφαίρεση και καταστροφή με φωτιά όλων των προσβεβλημένων βλαστών. Αυτή η κίνηση να γίνεται μόλις εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα, σε οποιαδήποτε εποχή του έτους. Το μέτρο αυτό είναι πολύ σημαντικό γιατί στοχεύει στην εξάλειψη των εστιών μόλυνσης.
Συνιστώνται 2- 3 ψεκασμοί / 10 ημέρες, το φθινόπωρο, κατά την πτώση των φύλλων και κατά το “φούσκωμα” των οφθαλμών.
Πρέπει να πούμε, ότι οι ψεκασμοί καθορίζονται από την εποχή και την διάρκεια των βροχοπτώσεων της κάθε περιοχής.
Εικόνα 3. Έλκος κλαδίσκων.
Κορύνεο
Οφείλεται στον μύκητα Wilsonomyces carpophilus.
Συνίσταται το παρακάτω πρόγραμμα ψεκασμών: το φθινόπωρο, κατά τη πτώση των φύλλων, με βορδιγάλειο πολτό ή οξυχλωριούχο χαλκό, επαναλαμβάνουμε τα ίδια λίγο πριν “φουσκώσουν” οι οφθαλμοί, κατά τη πτώση των πετάλων ψεκάζουμε με thiram, ziram, folpet (ενδεικτικά λέω κάποια, υπάρχουν και άλλα) και μετά από 20 μέρες πάλι με τα ίδια φάρμακα (τα τελευταία).
Εικόνα 4. Κορύνεο σε φύλλα.
Νέκρωση βραχιόνων
Τη ζημιά μας την κάνει ο μύκητας Eutypa lata.
Το κλάδεμα, πραγματοποιείται με ξηρό καιρό, ακολουθείται από ψεκασμό των δένδρων με benomyl ή κάνουμε επάλειψη των πληγών με benomyl.
Τέλος, αφαιρούμε τα προσβεβλημένα μέρη και στη πυρά (τα καίμε)!
Εικόνα 5. Ζημιά του μύκητα σε κλαδί αμπέλου.
Αδρομυκώσεις
Οι αδρομυκώσεις στα πυρηνόκαρπα οφείλονται αποκλειστικά σε είδη του γένους Verticillium.
Δεν υπάρχει χημική καταπολέμηση της ασθένειας και η αντιμετώπιση της στηρίζεται αποκλειστικά στη χρήση υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού, σε αμόλυντο έδαφος, στην χρησιμοποίηση ανθεκτικών ποικιλιών αλλά και στην αποφυγή φύτευσης των δένδρων σε αγροτεμάχιο που προηγουμένως έχει καλλιεργηθεί πατάτα, βαμβάκι κ.α.
Σε περίπτωση που έχουμε μολυσμένο έδαφος και δεν μας “βρίσκεται” άλλο μέρος, κάνουμε το εξής: απολυμαίνουμε με βρωμιούχο μεθύλιο ή ισοθειοκυανικό μεθύλιο ή με ηλιακή θερμότητα όπου καλύπτουμε την επιφάνεια του εδάφους με διαφανή φύλλα πολυαιθυλενίου από τον Ιούλιο μέχρι τον Σεπτέμβριο.
Κοινώς, κάνουμε ηλιοαπολύμανση.
Επίσης, αποφεύγουμε να κάνουμε πληγές με τα καλλιεργητικά μας εργαλεία στην περιοχή των ριζών, δεν αρδεύουμε με το σύστημα «αυλάκια» διότι το μόλυσμα μεταφέρεται με το νερό, καταπολεμούμε τα ζιζάνια συχνά- πυκνά και ξεριζώνουμε τα αποξηραμένα δένδρα!
Εικόνα 6. Αδρομύκωση σε φυτά ηλίανθου.
Μηλοειδή: αχλαδιά, μηλιά, κορομηλιά, κυδωνιά και μουσμουλιά
Φουζικλάδιο στην μηλιά
Οφείλεται στον μύκητα Venturia inaequalis.
Ο αποτελεσματικότερος αλλά και οικονομικότερος τρόπος καταπολέμησης της ασθένειας είναι οι προληπτικοί ψεκασμοί ανάλογα με τα βλαστικά στάδια ανάπτυξης του δένδρου.
Απαραίτητοι είναι τουλάχιστον τρεις ψεκασμοί: όταν οι οφθαλμοί έχουν ανοίξει και το πράσινο μπουμπούκι είναι 1,5 cm, τα άνθη έχουν χωριστεί μεταξύ τους αλλά δεν έχουν ανοίξει και όταν έχουν πέσει περίπου το 75% των φύλλων.
Τα κατάλληλα φάρμακα είναι: χαλκούχα (συνήθως χρησιμοποιούνται για τους 2 πρώτους ψεκασμούς), ditalimfos, dithianon κ.α. Αν ο καιρός είναι βροχερός και υπάρχει κίνδυνος μολύνσεων, συνεχίζουμε τους ψεκασμούς.
Επίσης, καλλιεργητικά μέτρα: αποφεύγουμε να φυτεύουμε μηλιά σε εδάφη που είναι σε χαμηλά σημεία, δεν φυτεύουμε αραιά και κλαδεύουμε κατάλληλα. Βλ. άρθρο μηλιάς.
Φουζικλάδιο στην αχλαδιά
Εδώ έχουμε άλλον μύκητα, τον Venturia pirina.
Για την αντιμετώπιση προτείνονται: ψεκασμός λίγο πριν την άνθηση, ψεκασμός με την πτώση των πετάλων και τρίτος ψεκασμός 15 ημέρες μετά τον δεύτερο ψεκασμό.
Εφόσον κρίνουμε ότι υπάρχει ανάγκη συνεχίζουμε τους ψεκασμούς 15 ημέρες και χρησιμοποιούμε τα φάρμακα που είναι για το φουζικλάδιο της μηλιάς.
Για να περιορίσουμε τις εστίες μόλυνσης, αφού έχουμε διαπιστώσει ότι κάτι “τρέχει”, αφαιρούμε και καίμε προσβεβλημένα μέρη και καρπούς.
Το μέτρο αυτό εφαρμόζεται πριν αρχίσουν οι βροχές το φθινόπωρο και συνεχίζεται και τον χειμώνα. Βλ. άρθρο αχλαδιάς.
Εξέλκωση βραχιόνων
Οφείλεται στον μύκητα Nectria galligena.
Ψεκάζουμε 2 με 3 φορές με βορδιγάλειο πολτό λίγο πριν την πτώση των φύλλων, όταν έχουν πέσει το 50% των φύλλων και λίγο πριν το άνοιγμα των οφθαλμών.
Παρόλα αυτά, αν δούμε έλκη πάνω στα δένδρα μας, τα καθαρίζουμε και καλύπτουμε οπωσδήποτε με απολυμαντική αλοιφή (ξηρός καιρός).
Εικόνα 7. Εξέλκωση βραχίονα.
Εικόνα 8. Εξέλκωση βραχίονα (λίγο πιο μετά).
Μαύρη κηλίδωση
Η ονομασία του μύκητα είναι Alternaria alternata.
Λαμβάνονται διάφορα καλλιεργητικά μέτρα, όπως παράχωμα των φύλλων στο έδαφος και καταστροφή των προσβεβλημένων καρπών.
Αν παρατηρήσετε πολύ σοβαρό πρόβλημα, θα ήταν καλό να αντικαταστήσετε την ποικιλία σας με μια πιο ανθεκτική.
Εικόνα 9. Μαύρη κηλίδωση σε φύλλα πορτοκαλιάς.
Βακτηριακό κάψιμο
Η ασθένεια προκαλείται από το βακτήριο Erwinia amylovora.
Η έγκαιρη εφαρμογή ψεκασμών κατά τη διάρκεια της άνθησης είναι μια πολύ αποτελεσματική ενέργεια. Κάνουμε τρεις ψεκασμούς/πενθήμερο με πρώτη φορά όταν το 5% των ανθέων έχουν “ανοίξει”.
Επίσης, ψεκάζουμε και μετά από χαλαζόπτωση.
Παρόλα αυτά, αν παρατηρήσουμε προσβολές κόβουμε τα προσβεβλημένα μέρη μαζί με τμήμα υγιούς μήκους 20-25 εκατοστών. Βλ. άρθρο αχλαδιάς.
Βακτηρίωση
Προκαλείται από το βακτήριο Pseudomonas syringae.
Είναι συγγενές είδος με το βακτήριο που προκαλεί το βακτηριακό έλκος στα πυρηνόκαρπα αλλά διαφέρουν σε ορισμένα σημεία, οπότε… προτείνονται ψεκασμοί 1-2 με βορδιγάλειο πολτό ή χαλκούχα κατά τη περίοδο της άνθησης αλλά ο πρώτος ψεκασμός γίνεται με τα άνθη κλειστά!
Ασθένειες λαιμού (κορμού)
Οι μύκητες του γένους Phytophthora προκαλούν τις ασθένειες αυτές.
Μπορούμε να χρησιμοποιούμε εντελώς υγιή δενδρύλλια και να τα φυτεύουμε στο ίδιο βάθος που ήταν και στο φυτώριο, κάνουμε επάλειψη του κορμού μέχρι ένα μέτρο από το έδαφος με βορδιγάλειο πάστα ή αργά το φθινόπωρο ή νωρίς την άνοιξη, προσέχουμε να μην έρχεται σε επαφή η βάση του κορμού με το νερό ποτίσματος και τέλος αποφεύγουμε να δημιουργούμε πληγές στις ρίζες και στους κορμούς.
Εσπεριδοειδή: κιτριά, λεμονιά, μανταρινιά, πορτοκαλιά, νεραντζιά και γκρέιπ φρουτ
Κορυφοξήρα
Οφείλεται στον μύκητα Phoma tracheiphila.
Προτείνεται: η χρήση ανθεκτικών ποικιλιών, αποφεύγουμε να τραυματίζουμε τις ρίζες, τον κορμό αλλά και τους βλαστούς.
Ειδικά, αποφεύγουμε να κατεργαζόμαστε το έδαφος κατά το φθινόπωρο (αργά) και τον χειμώνα.
Αν υπάρχει η δυνατότητα προστατεύουμε τα δένδρα με ανεμοθραύστες.
Επίσης, κλαδεύουμε μετά το τέλος των βροχών και κάνουμε επάλειψη με προστατευτική αλοιφή.
Συνίστανται ψεκασμοί, από το τέλος Οκτωβρίου και ανά μήνα με βορδιγάλειο πολτό ή οξυχλωριούχο χαλκό.
Εικόνα 10. Κορυφοξήρα.
Εικόνα 11. Κορυφοξήρα σε νεραντζιά.
Ανθράκωση
Η ανθράκωση οφείλεται στον μύκητα Colletotrichum gloeosporioides.
Σε αυτή τη περίπτωση διατηρούμε το δένδρο μας σε καλή φυσιολογική κατάσταση και το προστατεύουμε από παράγοντες που προκαλούν εξασθένιση ή τραυματισμό τους.
Αν υπάρξει πρόβλημα, μαζέψτε τους καρπούς όσο πιο γρήγορα γίνεται.
Ασθένειες λαιμού</h4
Ακρόδρυα: αμυγδαλιά, φιστικιά, καρυδιά, φουντουκιά, καστανιά
Βακτηριακό έλκος
Οφείλεται στο βακτήριο Pseudomonas amygdali.
Προληπτικά κάνουμε τα εξής: συνιστώνται 2 ψεκασμοί με βορδιγάλειο πολτό 1% ή με οξυχλωριούχο χαλκό 0,5%.
Ο ένας γίνεται όταν αρχίζει η φυλλόπτωση και ο δεύτερος μετά 15-20 ημέρες.
Ψεκασμός των δένδρων μετά από χαλαζόπτωση ή επίδραση παγετού, χρησιμοποίηση ανθεκτικών ποικιλιών όπως είναι οι ποικιλίες Ferragnes, Feranduel και Marcona, αφαιρούμε και καταστρέφουμε με φωτιά όλα τα προσβεβλημένα κλαδιά κυρίως το καλοκαίρι και εν συνεχεία απολυμαίνουμε τα εργαλεία μας σε διάλυμα φορμόλης 5% σε νερό.
Κορύνεο
Νέκρωση βραχιόνων
Έλκος κλαδίσκων
Ελιά
Κυκλοκόνιο
Η ασθένεια οφείλεται στον μύκητα Spilocaea oleagina.
Η καταπολέμηση βασίζεται στην εκτέλεση προληπτικών ψεκασμών με κατάλληλα μυκητοκτόνα με σαφή υπεροχή των χαλκούχων.
Την καλύτερη προστασία παρέχει ο βορδιγάλειος πολτός.
Συνήθως πραγματοποιούνται δύο ψεκασμοί με βορδιγάλειο πολτό 1%.
Ο πρώτος γίνεται στις αρχές του φθινοπώρου πριν την έναρξη των βροχών και ο δεύτερος αρχές άνοιξης.
Σε περιοχές με περισσότερο ευνοϊκές συνθήκες για μολύνσεις, όπως πολύ υψηλή πρωινή σχετική υγρασία την άνοιξη και το καλοκαίρι, είναι σχεδόν απαραίτητο να πραγματοποιούνται τρεις ή τέσσερις ψεκασμοί τον χρόνο (ένας ή δύο την άνοιξη και δύο το φθινόπωρο) με διάστημα μεταξύ τους ενάμιση μήνα.
Εικόνα 12. Κυκλοκόνιο σε φύλλο ελιάς.
Γλοιοσπόριο ή Παστέλλα
Οφείλεται στον μύκητα Colletotrichum gloeosporioides.
Σχετικά με τη καταπολέμηση του συνίστανται προληπτικά δύο ψεκασμοί με βορδιγάλειο πολτό ή κάποιο άλλο αποτελεσματικό μυκητοκτόνο.
Συνήθως ο πρώτος γίνεται κατά το τέλος Οκτωβρίου και ο δεύτερος το τρίτο δεκαήμερο του Νοεμβρίου. Βέβαια, ο κατάλληλος χρόνος καθορίζεται και από τα κλιματολογικά δεδομένα της εκάστοτε περιοχής.
Επίσης είναι σημαντικό να αποφεύγεται η εγκατάσταση ελιών σε περιοχές που είναι χαμηλές, υγρές και δεν αερίζονται σωστά. Καλό είναι να γίνεται κατάλληλο κλάδεμα για την αραίωση των δένδρων.
Βούλα ή Ξηροβούλα ή Σαποβούλα
Επικρατεί η κάθε ονομασία ανάλογα με το στάδιο εξέλιξης του μύκητα και ο μύκητας είναι ο Camarosporium dalmaticum.
Η προληπτική μέθοδος που εφαρμόζουμε για τον δάκο της ελιάς, μας καλύπτει και για την ασθένεια παρόλο που το ένα είναι έντομο και το άλλο μύκητας.
Οπότε, ψεκάζουμε με δολωματικό εντομοκτόνο, δηλαδή εντομοκτόνο μαζί με ελκυστικό.
Ψεκασμός γίνεται μόνο σε μια πλευρά του δένδρου ανά τρίτο δένδρο και σε ποσότητα περίπου 300 ml/δένδρο.
Ο πρώτος ψεκασμός γίνεται συνήθως μέσα Ιουνίου με αρχές Ιουλίου, παρακολουθούμε και αναλόγως πράττουμε.
Δεν υπάρχει ακριβής αριθμός ψεκασμών, όμως σίγουρα ο τελευταίος πρέπει να γίνεται τουλάχιστον 20 ημέρες πριν μαζέψουμε τις ελιές μας.
Αδρομυκώσεις
Βερτισιλλίωση
Αδρομύκωση που οφείλεται στον μύκητα Phoma incompta
Η αντιμετώπιση της στηρίζεται κυρίως στη πρόληψη, δηλαδή συστηματική αφαίρεση των προσβεβλημένων κλαδιών όταν ο καιρός είναι ξερός και η καταστροφή τους με φωτιά, ένας ή δύο προστατευτικοί ψεκασμοί κατά τη βροχερή περίοδο βοηθούν.
Επίσης, οι ποικιλίες Κορωνέϊκη και Μανάκι παρουσιάζουν ανθεκτικότητα στην ασθένεια.
Φυματίωση ή Καρκίνωση
Οφείλεται στο βακτήριο Pseudomonas savastanoi.
Για την αντιμετώπιση της ασθένειας δεν υπάρχουν αποτελεσματικά μέτρα θεραπείας, πρέπει όμως να εφαρμόζονται τα εξής: αφαιρούμε τα άρρωστα κλαδιά και τα καίμε, μόλις παρατηρήσουμε όγκους τους κόβουμε με κοφτερό μαχαίρι και επάλειψη της πληγής με βορδιγάλειο πολτό.
Η συγκεκριμένη εργασία πρέπει να γίνεται κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και με ξηρό καιρό.
Να απολυμαίνουμε τα εργαλεία μας σε διάλυμα φορμόλης σε νερό σε αναλογία 5% ή κάποιο άλλο απολυμαντικό.
Επιπλέον, να αποφεύγουμε το κλάδεμα με υγρό και βροχερό καιρό, να ψεκάζουμε τα δένδρα μας με βορδιγάλειο πολτό 1% ή άλλο χαλκούχο σκεύασμα αμέσως μετά από χαλάζι ή παγετό.
Αν οι συνθήκες που επικρατούν ευνοούν την ανάπτυξη της ασθένειας (υγρός καιρός και ανοιχτές πληγές), ψεκάζουμε μια με δύο φορές με χαλκούχο σκεύασμα από Ιούνιο μέχρι αρχές Σεπτεμβρίου.
Για να είμαστε ακριβείς, η περίοδος των μολύνσεων συμπίπτει με τη βροχερή περίοδο κάθε περιοχής.
Εικόνα 13. Καρκίνωση στην ελιά.
Την επόμενη φορά θα πούμε για τα κηπευτικά- λαχανοκομικά!
Να είστε όλοι καλά!
Σοφία Παπάζογλου για το kalliergo.gr
Γεωπόνος- Msc Διαχείριση Περιβάλλοντος.
Σοφία σε ευχαριστώ.Λιτά ,χρήσιμα ,κατανοητά,ήρθαν και έδεσαν με τις προσωπικές μου εμπειρίες .Σου χρωστώ φρούτα από την επόμενη πετυχημένη μου παραγωγή (χα χα χα )Νάσαι καλά.
Ok, θα περιμένω!
Να΄σαι καλά!
Μια ερωτηση.Εχω θειικο χαλκο,μπορω τωρα να ραντισω φυλλοβολα καρποφορα(εχουν ριξει φυλλα εδω και 10,15 μερες)και σε ποια αναλογια ?Ας πουμε σε 10 λιτρα νερο ποσα κιλα- γραμμαρια θειικο χαλκο?Ευχαριστω εκ των προτερων.
Καλησπέρα και χρόνια πολλά! Τον θειικό χαλκό δεν τον ραντίζουμε αλλά τον προσθέτουμε στο έδαφος. Συνήθως η ποσότητα του κυμαίνεται μεταξύ 0,7- 1,4 kg/ στρέμμα. Τώρα βέβαια δεν ξέρω για τι έκταση μιλάμε..Πάντως αν αγοράσεις το λίπασμα, λογικά πάνω στη συσκευασία θα γράφει την αναλογία.
Καλησπέρα Σοφία.. είμαι νέος, ερασιτέχνης γεωργός (ένεκα συνταξιοδότησης) και θα ήθελα τα φώτα σου σχετικά με ένα δεντράκι αχλαδιάς που αγόρασα πρόσφατα.
Αυτή τη στιγμή το έχω στο μπαλκόνι του διαμερίσματος μου και περιμένει να το πάω ταξίδι για φύτεμα στο χωριό. Όταν το αγόρασα ήταν ένας κορμό-βέργα χωρίς κλαδάκια. Πρίν 5 μέρες έσκασαν 2 μάτια και πέταξαν 1-3 φύλλα και αυτά βρίσκονται στο πάνω άκρο του κορμού.
Εκείνο που δεν ξέρω είναι αν πρέπει να το κοντύνω κατά την φύτευση του, διότι έχει σήμερα ύψος 1,60.