Καλλιέργεια Ροδιάς σε Κήπο και Γλάστρα. Συμβουλές, Εχθροί, Ασθένειες

Η καλλιέργεια της ροδιάς θα σας ανταμείψει με πολλούς τρόπους καθώς μας προσφέρει τα υπέροχα ρόδια.

Επιστημονική ονομασία: Punica granatum, οικ. Punicaceae
Κοινή ονομασία: Ροδιά, οικ. Πουνικίδων.

Η ροδιά είναι θάμνος που προέρχεται από την νότιο ή δυτική Ασία, ο οποίος μεταφέρθηκε κατά την αρχαιότητα στο μεσογειακό χώρο όπου και προσαρμόστηκε πολύ καλά. Η παράδοση αναφέρει για τη προέλευση της τα εξής: η αρχαία φοινικική πόλη Punica βρισκόταν στην βόρεια Αφρική όπου οι ρωμαϊκές λεγεώνες κατά τη πορεία τους εναντίον της Καρχηδόνας, τον 3ον αιώνα π.Χ. συνάντησαν για πρώτη φορά στο δρόμο τους φυτά ροδιάς, των οποίων οι καρποί ήταν πλούσιοι.  Αναφέρεται επίσης και στη Παλιά Διαθήκη, με την ονομασία rimmon, όπου θεωρούνταν δένδρο ιερό.

Σήμερα, η καλλιέργεια της  ροδιάς έχει μεγάλη εξάπλωση στις ασιατικές χώρες, όπως το Αφγανιστάν, τη Περσία, τις Ινδίες αλλά και στις Μεσογειακές χώρες όπως η Ισπανία, η Ιταλία, η Πορτογαλία, η Τυνησία κ.α. Η χώρα με τη μεγαλύτερη κατανάλωση ροδιών στον κόσμο είναι το Ιράν με μέση κατανάλωση 7-8 κιλά ρόδια/ έτος/ άτομο. Οι κυριότεροι νομοί παραγωγής ροδιών στην Ελλάδα είναι: Αργολίδας, Κιλκίς, Ξάνθης, Θεσπρωτίας, Αιτωλοακαρνανίας, Λάρισας και Πέλλας. Η ελληνική αγορά είναι ελλειμματική όσον αφορά τα ρόδια και για το λόγο αυτό κάθε χρόνο γίνονται εισαγωγές που φθάνουν τους 800 τόνους και οι κυριότερες χώρες από τις οποίες γίνονται οι εισαγωγές είναι η Τουρκία, το Ιράν και η Ινδία.

Εικόνα 2. Άνθη ροδιάς.

Βοτανικά χαρακτηριστικά

Η ροδιά είναι ένας δενδρώδης φυλλοβόλος θάμνος, με γρήγορη ανάπτυξη και με βλάστηση που μπορεί να φτάσει τα 5-6 μέτρα. Οι βλαστοί της ροδιάς είναι αγκαθωτοί κατά τα πρώτα στάδια ανάπτυξης της, ενώ ο κορμός της διακλαδίζεται από χαμηλά. Τα φύλλα της είναι μικρά, λεία, στην αρχή έχουν κοκκινωπό χρώμα ενώ στο τέλος αποκτούν σκούρο πράσινο. Τα άνθη της ροδιάς έχουν λευκό, κόκκινο ή κίτρινο-άσπρο χρώμα ανάλογα με τη ποικιλία. Τα άνθη  εμφανίζονται είτε μεμονωμένα είτε σε ομάδες των 3-7 ανθέων.

Τα ρόδια σχηματίζονται στη κορυφή των βλαστών με μέγεθος πορτοκαλιού ή και λίγο μεγαλύτερο. Το σχήμα του καρπού είναι σφαιρικό και το χρώμα αρχικά είναι πράσινο, έπειτα γίνεται κίτρινο- κόκκινο ενώ κατά την ωρίμανση είναι σκούρο κίτρινο μέχρι απαλό κόκκινο.

Η ροδιά μπορεί να μπει σε καρποφορία από το 3ο έτος ενώ σε πλήρη παραγωγή φθάνει μετά το 7ο έτος. Η ωρίμανση των καρπών γίνεται τη περίοδο Σεπτέμβριο- Οκτώβριο ανάλογα με τη ποικιλία.

Ποικιλίες και είδη ροδιάς

Ανάλογα με τη περιεκτικότητα τους σε οξέα οι ποικιλίες διακρίνονται σε γλυκές, ημίγλυκες και όξινες.

Γλυκές ποικιλίες: Πολίτικη και Καράβελος (κατάλληλη για νωπή κατανάλωση).

Ξινές ποικιλίες: Λειφάνια (οι σπόροι της δεν μπορούν να διατηρηθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα), Τσιπορόδια, Χονδρορόδια (η γεύση τους είναι χαρακτηριστικά γλυκόξινη), Κρασορόδια (οι καρποί της σχίζονται εύκολα), Γούνες (οι σπόροι έχουν έντονο κόκκινο χρώμα) και Ξινορόδια.

Ανάλογα με τον τόπο προέλευσης, οι ποικιλίες διακρίνονται σε: Ερμιόνης, Γλυκιά Πατρών, Ξινή Πατρών, Τανάγρας και Χίου.

Μετά έχουμε τις Μεσογειακές, τις ποικιλίες Μέσης Ανατολής και τις ποικιλίες Αμερικής.

Πέρα από τις ποικιλίες που είναι κατάλληλες για παραγωγή, υπάρχουν καλλωπιστικές ποικιλίες κατάλληλες για κηποτεχνία. Οι κυριότερες ποικιλίες από αυτές είναι:

• Punica granatum “Legrelliae”, η οποία παρουσιάζει πλούσια άνθηση , το ύψος της φτάνει τα 1,80-4 μέτρα και την φυτεύουμε ή την άνοιξη ή το φθινόπωρο
• Punica granatum “ Albo Plena” : φτάνει τα 2,5 μέτρα ύψος
• P.granatum “California Sunset”
• P.grnatum “Fruits Violets”
• P.granatum “Luteum Plenum”
• P.granatum “Maxima Rubra”
• P.granatum “Nochi Shibari”

Τέλος, έχουμε τις νάνες ποικιλίες που είναι κατάλληλες για καλλιέργεια σε γλάστρα και είναι οι εξής:

• P.granatum  “Nana”
• P.granatum “Chico”
• P.granatum “Nana Gracillisima”
• P.granatum “Nana Emperor”
• P.granatum “Toyosho”

Κατάλληλο κλίμα και έδαφος για τη ροδιά

Το κλίμα που ταιριάζει καλύτερα στη ροδιά είναι το τροπικό ή υποτροπικό. Ευδοκιμεί σε περιοχές που έχουν θερμό και ξηρό κλίμα και αντέχει πολύ καλά στη ξηρασία. Παρουσιάζει μεγαλύτερη αντοχή στο ψύχος συγκριτικά με την ελιά και τα εσπεριδοειδή αλλά δεν αντέχει σε θερμοκρασία κάτω από τους -12 βαθμούς Κελσίου. Επίσης, δεν μπορεί να αναπτυχθεί σε περιοχές που παρουσιάζονται τακτικά ομίχλες και επικρατούν βόρειοι άνεμοι.

Σχετικά με το έδαφος, η ροδιά δεν απαιτεί κάποιον ιδιαίτερο τύπο εδάφους αλλά αποδίδει καλύτερα σε εδάφη που είναι βαθιά, στραγγίζονται καλά και το pH τους κυμαίνεται από 5,5 έως 7,0. Πολύ καλά αποτελέσματα δίνει η καλλιέργεια της σε περιοχές που βρίσκονται κοντά σε ποτάμια. Οι Τούρκοι και οι Πέρσες καλλιεργητές της ροδιάς λένε ότι “η ροδιά πρέπει να έχει τα πόδια στο νερό και το κεφάλι στον ήλιο”. Η ροδιά είναι δένδρο ανεκτικό στο ασβέστιο αλλά και στην αλατότητα του νερού.

Φύτευση ροδιάς

Η καλύτερη εποχή για να φυτεύσετε δενδρύλλια ροδιάς είναι Φλεβάρη με Μάρτη και τα δενδρύλλια που θα χρησιμοποιήσετε να είναι μέχρι 2 ετών. Εάν έχετε κήπο στο σπίτι σας, η απόσταση φύτευσης εξαρτάται από το αν θα τη διαμορφώσετε σε θάμνο, οπότε ανάμεσα από τα δένδρα αφήνετε απόσταση 4 μέτρων, αν θα τη καλλιεργήσετε σαν δένδρο, οπότε η απόσταση είναι 4-5 μέτρα και αν τη χρησιμοποιήσετε ως καλλωπιστικό, πιθανά για τη δημιουργία φράχτη, η κατάλληλη απόσταση είναι 30-40 εκατοστά.

Μια προσοχή θέλει κατά τη φύτευση των δενδρυλλίων, όπου πρέπει να ανοίξετε λάκκους κατά 10 εκατοστά μεγαλύτερους από τους λάκκους που ανοίχθηκαν στο φυτώριο όταν αγοράσατε τα δενδρύλλια και το βάθος τους πρέπει να φτάνει τα 15-20 εκατοστά.

Λίπανση ροδιάς

Δεν πρέπει να λιπαίνετε χωρίς να ποτίζετε και το αντίστροφο. Είναι καλό κατά τη φύτευση των δενδρυλλίων, αν έχετε τη δυνατότητα, να ενσωματώσετε ποσότητα χωνεμένης κοπριάς. Για παράδειγμα, σε ένα κήπο 10 τ.μ. ποσότητα 10-20 κιλά είναι αρκετά και μαζί με τη κοπριά προσθέτετε 500 γραμ./δένδρο απλό υπερφωσφορικό λίπασμα και 300 γραμ./δένδρο θειϊκό κάλιο.

Σύμφωνα με ερευνητές, κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους ζωής του δενδρυλλίου, η χορήγηση 10-15 αζώτου γραμ./δένδρο/μήνα, δίνει βοηθάει πολύ την ανάπτυξη του φυτού.

Κατά το δεύτερο έτος και πριν την άνθηση (Μάιος), χορηγούνται 100 γραμ. αζώτου, 200 γραμ. φωσφόρου και 100 γραμ. καλίου/δένδρο.

Κατά το τρίτο έτος συστήνεται η εφαρμογή 250-350 γραμ. αζώτου/δένδρο/έτος και φώσφορο-κάλιο μια ποσότητα 150-200 γραμ./δένδρο/έτος.

Όταν τα δένδρα σας μπουν στην καρποφορία (4-5 έτος)  έχουμε την αζωτούχο λίπανση όπου σε κάθε δένδρο/έτος χορηγούμε 80-150 γραμ. άζωτο την οποία μοιράζουμε σε 2-3 δόσεις, αρχίζοντας από τα τέλη του χειμώνα.

Στα επόμενα δύο χρόνια, η αζωτούχος λίπανση (ανάλογα με τη βλάστηση μας) χωρίζεται σε 2-3 δόσεις, με πρώτη εφαρμογή στα τέλη του χειμώνα με αρχές άνοιξης.

Άρδευση ροδιάς

Η ανάγκη της ροδιάς σε νερό είναι 125-150 εκατοστά ετησίως, τα οποία καλύπτονται από τις βροχοπτώσεις. Αν όμως οι βροχοπτώσεις δεν είναι ικανοποιητικές, τότε ποτίζουμε κάθε 8-10 ημέρες, χωρίς όμως το νερό να “λιμνάζει”.

Κλάδεμα ροδιάς

Αν θέλετε η ροδιά σας να μοιάζει με θάμνο, επειδή είναι δένδρο με πολλούς κορμούς,  αφήστε 3-5 κορμούς και να δώσετε στο δένδρο το σχήμα του κυπέλλου, ώστε να δέχεται όσο το δυνατόν περισσότερο ηλιακό φως. Το σχήμα κύπελλο δίνεται ως εξής: τα δενδρύλλια, μετά τη φύτευση, τα κόβετε περίπου στα ? του ύψους τους, που συνήθως είναι 60 εκατοστά, ενώ κόβετε και κλαδιά που βρίσκονται σε ύψος κάτω από τα 30 εκατοστά. Στη συνέχεια κλαδεύετε το δένδρο ώστε να παραμείνουν 3-5 κορμοί. Στο τέλος του δεύτερου έτους, οι βλαστοί που έχουν βγει και είναι σε ύψος μικρότερο των 30 εκατοστών από το έδαφος και όσοι έχουν τάση προς το εσωτερικό του δένδρου, τους κόβετε. Από κει και πέρα, το κλαδεύετε κάθε χρόνο και απομακρύνετε παλιούς βλαστούς και ξερά κλαδιά.

Αν πάλι θέλετε να δώσετε στη ροδιά σας τη δενδρώδη μορφή, κλαδέψτε ελαφρώς τα κλαδιά της στο μήκος και απομακρύνετε τους βλαστούς που δεν έχουν καλή θέση ή αναπτύσσονται προς το εσωτερικό ή είναι ξηροί.

Στη πορεία, αφού το δένδρο σας έχει μπει στη παραγωγική ηλικία, κλαδεύουμε κάθε χρόνο κατά τη χειμερινή περίοδο και κλαδεύουμε βλαστούς που βρίσκονται πάνω σε κλαδιά 2-3 ετών και βεβαίως ότι είναι “γερασμένο”.

Καλλιέργεια ροδιάς σε γλάστρα

Αγοράζοντας μια νάνα ποικιλία και ακολουθώντας τα παραπάνω σχετικά με την λίπανση, τα κλάδεμα κτλ., η ροδιά μπορεί να αναπτυχθεί σε γλάστρα.

Καταπολέμηση ζιζανίων

Η ροδιά δέχεται μεγάλο ανταγωνισμό από τα ζιζάνια και για αυτό είναι καλό να καλύπτουμε τη περιοχή γύρω από το δένδρο μας με φυτικά υπολείμματα έτσι ώστε να εμποδίζεται η ανάπτυξη των σπόρων των ζιζανίων συμβάλλοντας ταυτόχρονα και στη διατήρηση της θερμοκρασίας του εδάφους. Επίσης, όσοι διαθέτετε περιστροφικό μηχάνημα, κατεργάζεστε το έδαφος σε βάθος 15-20 εκατοστά ή ακόμα μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και χορτοκοπτικό μηχάνημα το οποίο δεν ζημιώνει το ριζικό σύστημα.

Στη χώρα μας, μέχρι σήμερα, δεν υπάρχουν εγκεκριμένα σκευάσματα για τη καταπολέμηση των ζιζανίων στη συγκεκριμένη καλλιέργεια. Στη Γαλλία πάλι, χρησιμοποιούνται ζιζανιοκτόνα που έχουν τις δραστικές ουσίες: carfentrazone-ethyl, flumioxazin, terbacil και sulfentrazone. Υπάρχει ένα ζιζανιοκτόνο, το Reglone, το οποίο χρησιμοποιείται για τη καταπολέμηση των ζιζανίων στο αμπέλι, στο τριφύλλι, στη μηδική και γενικά στα δέντρα, δεν είναι συγκεκριμένα για τη ροδιά.

Αν κάποιος θέλει να το ρισκάρει… του εύχομαι καλή επιτυχία και να μας ενημερώσει για τα αποτελέσματα!

Εχθροί και ασθένειες της ροδιάς

Η καλλιέργεια της ροδιάς δεν εμφανίζει σοβαρά προβλήματα, αφού μόλις τα τελευταία χρόνια άρχισε να καλλιεργείται συστηματικά.

Εχθροί της ροδιάς

Παρόλα αυτά, έντομα τα οποία μπορούν να κάνουν ζημιά στη ροδιά είναι τα παρακάτω:

Αφίδες: Μια πρώτη προσβολή παρατηρείται από τον Απρίλιο μέχρι τον Ιούνιο και μας κάνουν ζημιά στα φύλλα, στα άνθη και κυρίως στους νεαρούς καρπούς. Μια δεύτερη προσβολή παρατηρείται κατά τον Σεπτέμβριο μόνο πάνω στα φύλλα και στη νεαρή βλάστηση, όπου παρουσιάζουν εξασθένιση.

Εικόνα 3. Καταστροφή άνθους ροδιάς από αφίδες.

Καταπολέμηση: Κατάλληλο αφιδοκτόνο φάρμακο είναι αυτό που έχει σαν βάση τη δραστική ουσία pyrimicarb και εφαρμόζεται κατά το τέλος του Απρίλη. Επίσης, μπορούμε να ψεκάσουμε τη ροδιά με διάλυμα σαπουνιού και οινοπνεύματος.

Μύγα της Μεσογείου: Προσβάλει τη ροδιά στο στάδιο της ωρίμανσης αλλά δεν αποτελεί σοβαρό πρόβλημα και για αυτό τα συμπτώματα της προσβολής δεν είναι γνωστά.

Εικόνα 4. Μύγα της Μεσογείου.

Καταπολέμηση: Προληπτικά, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε κίτρινες κολλητικές παγίδες. Ειδάλλως, σε περίπτωση προσβολής, μπορούμε να ψεκάσουμε το δένδρο μας με μείγμα που αποτελείται από εντομοκτόνο και υδρολυμένη πρωτεΐνη.

Ectomyelois ceratoniae: Είναι μικρό έντομο το οποίο μπορεί να προκαλέσει ζημιά μέχρι και 90% στη ροδιά.

Εικόνα 5. Προνύμφη του εντόμου.

Εικόνα 6. Ενήλικο άτομο του εντόμου.

Καταπολέμηση: Η χημική αντιμετώπιση δεν έχει δώσει καλά αποτελέσματα. Αντίθετα, η κάλυψη των καρπών με ειδικές σακούλες ήταν αποτελεσματική.

Virachola isocrate: Πεταλούδα και σοβαρός εχθρός της ροδιάς. Αφήνει τα αυγά της στα άνθη και στους καρπούς.

Εικόνα 7. Ενήλικο του εχθρού.

Εικόνα 8. Προσβολή καρπού ροδιάς από το έντομο.

Καταπολέμηση: Συνίσταται ο ψεκασμός του δένδρου με κατάλληλο εντομοκτόνο 2 φορές σε διάστημα 30 ημερών.

Άλλοι εχθροί

Ποντίκια: Όσο και αν σας φαίνεται περίεργο, τρώνε τους καρπούς κατά την ωρίμανση του δένδρου, ανοίγοντας τους τρύπες, ενώ οι καρποί παραμένουν πάνω στο δένδρο. Στη περίπτωση αυτή είτε ασπρίζουμε τον κορμό του δένδρου, είτε τοποθετούμε δολώματα με ποντικοφάρμακο.

Ασθένειες της ροδιάς

Γενικά, γίνονται λίγες επεμβάσεις με φυτοφάρμακα  για τον έλεγχο των ασθενειών επειδή ακόμα δεν έχουν εμφανισθεί σοβαρές προσβολές στην χώρα μας. Οι πιο γνωστές ασθένειες της ροδιάς είναι οι εξής:

Σκληρωτίνια: Η ασθένεια προκαλεί σήψη  (μούχλα) στους καρπούς.

Καταπολέμηση: Συνίσταται 3 ψεκασμοί τον χρόνο με χαλκούχο μυκητοκτόνο.

Aspergillus castaros: Προκαλεί σάπισμα στο εσωτερικό των καρπών το οποίο εκφράζεται με την εμφάνιση ενός σκούρου χρώματος στους σπόρους κατά τη περίοδο της ωρίμανσης.

Καταπολέμηση: Με κάποιο κατάλληλο μυκητοκτόνο.

Χρήσεις ροδιού φαρμακευτικές ιδιότητες

Ο χυμός του ροδιού έχει πολύ ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες και είναι μεγάλη πηγή χαλκού για τον οργανισμό μας. Περιέχει ένα οξύ το οποίο επιτρέπει στον οργανισμό να χρησιμοποιεί την ενέργεια που προέρχεται από τις τροφές και απελευθερώνεται κατά τη διάρκεια της πέψης. Επίσης, μελέτες τα τελευταία χρόνια έδειξαν ότι το ρόδι έχει αφροδισιακή δράση, αφού αυξάνει τη περιεκτικότητα του αίματος σε μονοξείδιο του αζώτου, ουσία που εμπεριέχεται σε φάρμακα τύπου Viagra. Ακόμα, έχει παρατηρηθεί η αντικαρκινική του δράση, αφού περιέχει 4 χημικές ουσίες που δρουν ανασταλτικά στην ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων. Τέλος, δρα επουλωτικά σε πληγές του δέρματος, εναντίον του έλκους του στομάχου, ενάντια στην αρθρίτιδα και στα μικρόβια.

Θρεπτική σημασία του ροδιού

Ο νωπός καρπός του αποτελείται περίπου το 70% του βάρους του από νερό, 13-30% αποτελείται από σάκχαρα, κιτρικό και μηλικό οξύ ενώ περιέχει μεγάλες ποσότητες βιταμίνης C.

Η σημασία του ροδιού σαν καλλυντικό

Αυτό που χρησιμοποιείται κυρίως στη παραγωγή καλλυντικών είναι το έλαιο των σπερμάτων και το συναντάμε σε κρέμες, σε κραγιόν, στο μακιγιάζ και αλλού. Το έλαιο επιταχύνει την ανανέωση της επιδερμίδας, δίνει ελαστικότητα στο δέρμα και μειώνει τις ρυτίδες.

Η γαστρονομία του ροδιού

Το ρόδι χρησιμοποιείται στη παρασκευή σαλάτας, σάλτσας, λικέρ και  στη γνωστή μας γρεναδίνη.

Σοφία Παπάζογλου για το kalliergo.gr
Γεωπόνος MSc  “Διαχείριση Περιβάλλοντος”

Tags: ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ • ΓΛΑΣΤΡΑ • ΔΕΝΤΡΑ • ΕΧΘΡΟΙ • ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ • ΚΗΠΟΣ • ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ • ΡΟΔΙ • ΡΟΔΙΑ • ΣΟΦΙΑ ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ ΓΕΩΠΟΝΟΣ