Το σημερινό άρθρο δείχνει το πως φτιάχνω λάδι. Την όλη διαδικασία από το μάζεμα της ελιάς μέχρι το ελαιοτριβείο και την παραγωγή σπιτικού λαδιού. Ελπίζω να το βρείτε χρήσιμο, να σας λύσει απορίες και να σας παροτρύνει στο να φτιάξετε το δικό σας σπιτικό λάδι. Θα διαπιστώσετε ότι δεν έχει καμία σχέση με αυτό που αγοράζουμε από το σούπερ μάρκετ.
Στο κτήμα έχουμε 4 σχετικά μεγάλες ελιές. Για να είμαι ειλικρινής δεν τις φροντίζουμε ιδιαίτερα. Καθόλου είναι το πιο σωστό. Παρ’ όλα αυτά, αυτές είναι πολύ γενναιόδωρες μαζί μας. Κάθε χρόνο είναι γεμάτες ελιές.
Τις προηγούμενες χρονιές, σνομπάραμε τις ελιές μας. Κάποιες χρονιές έρχονταν κάποιοι γείτονες και μάζευαν τις ελιές μας. Άλλες χρονιές τις αφήναμε απλά να πέσουν κάτω και να πάνε χαμένες.
Φέτος όμως, εγώ και η Τατιάνα αποφασίσαμε να τις μαζέψουμε. Πρέπει να σας ομολογήσω ότι φέτος ήταν η πρώτη φορά που ουσιαστικά μαζεύω ελιές. Στην πραγματικότητα είχα βοηθήσει πριν αρκετά χρόνια τον πατέρα μου να μαζέψει τις ελιές, αλλά αυτό δεν μετράει γιατί το έκανα σαν αγγαρεία.
Μάζεμα ελιάς
Αποφασίσαμε να μαζέψουμε τις ελιές σε δύο φάσεις. Να μαζέψουμε τώρα τον καρπό από τις δύο πρώτες ελιές και στα τέλη Δεκεμβρίου ή τον Ιανουάριο τον καρπό από τις υπόλοιπες δύο.
Ξεκινήσαμε να μαζεύουμε τις ελιές από την πρώτη ελιά τη Δευτέρα. Παράλληλα με τη συγκομιδή έκανα και το κλάδεμα. Ελπίζω να το έκανα σωστά. Πολύτιμος βοηθός μου σχετικά με το πως να κλαδέψω την ελιά, ήταν ένα βιβλίο. Το βιβλίο “Κλάδεμα καρποφόρων δέντρων και θάμνων” του Jean-Yves Prat, εκδόσεις Ψύχαλου. Σε αυτό το βιβλίο, πέρα από πληροφορίες για το κλάδεμα της ελιάς, μπορείτε να βρείτε πληροφορίες και χρήσιμα σχεδιαγράμματα για πολλά άλλα δέντρα.
Πρέπει να σας ομολογήσω, ότι το μάζεμα της ελιάς είναι μία δύσκολη και χρονοβόρα διαδικασία αν δεν έχεις τα κατάλληλα εργαλεία. Σαν ερασιτέχνες που είμαστε κι επειδή έχουμε πολύ λίγες ρίζες, δεν έχουμε τα κατάλληλα εργαλεία, οπότε ταλαιπωρηθήκαμε αρκετά.
Ελαιόπανα
Στην αρχή στρώσαμε κάτω από την ελιά ένα κομμάτι δίχτυ σκίασης. Κανονικά θα έπρεπε να χρησιμοποιήσουμε ελαιόπανο, αλλά δεν είχαμε και δε θέλαμε να μπούμε σε επιπλέον έξοδα. Όπως και να έχει, το δίχτυ σκίασης έκανε μία χαρά τη δουλειά του.
Κλάδεμα – μάζεμα ελιάς – Δεν είναι εύκολο
Έκοβα και έριχνα κάτω τα κλαδιά της ελιάς που έπρεπε να αφαιρεθούν και στη συνέχεια μαζεύαμε τις ελιές από αυτά. Την πρώτη ημέρα τις μαζεύαμε με τα χέρια. Δουλέψαμε με την Τατιάνα από το πρωί μέχρι που έπεσε ο ήλιος και είχαμε καταφέρει να μαζέψουμε μόνο τις μισές ελιές από την πρώτη ελιά. Να μη σας μιλήσω για τη σωματική κούραση. Είχαμε όμως την ικανοποίηση ότι θα κάναμε το δικό μας λάδι.
Η Τατιάνα αφαιρεί τις ελιές με το δικό της τρόπο
Χτένια
Τη δεύτερη ημέρα προμηθεύτηκα δύο πολύτιμα εργαλεία από το τοπικό κατάστημα σιδηρικών Chromobil. Δύο χτένια. Με τα χτένια μπορείς να αφαιρέσεις τις ελιές με γρήγορες κινήσεις. Είναι πλαστικά και θυμίζουν μικρές τσουγκράνες. Τα χρησιμοποιούμε σα να χτενίζουμε τα κλαδιά. Όσες ελιές συναντούν, τις κόβουν από το κοτσάνι τους και πέφτουν κάτω.
Χτένι για το μάζεμα ελιάς
Με τα χτένια, ο ρυθμός της συγκομιδής βελτιώθηκε τουλάχιστον 10 φορές.
Τη δεύτερη ημέρα, τελειώσαμε την πρώτη ελιά και μαζέψαμε τις μισές ελιές από τη δεύτερη, δουλεύοντας μέχρι το μεσημέρι.
Την τρίτη ημέρα, μαζέψαμε τις υπόλοιπες ελιές και ολοκληρώσαμε το κλάδεμα της δεύτερης ελιάς. Όλα αυτά μέχρι νωρίς το μεσημέρι.
Τσουβάλια
Τις ελιές που μαζεύαμε τις βάζαμε σε τσουβάλια. Κανονικά τα τσουβάλια θα πρέπει να είναι από φυσικό υλικό. Εγώ δυστυχώς βρήκα μόνο πλαστικά τσουβάλια. Συνολικά μέσα σε τρεις ημέρες μαζέψαμε 14 τσουβάλια ελιές.
Σε αυτό το σημείο, θα ήθελα και δημόσια να εκφράσω το θαυμασμό μου στην Τατιάνα για την πολύτιμη βοήθειά της. Λίγες γυναίκες σήμερα θα ασχολούνταν με το μάζεμα της ελιάς. Οι περισσότερες θα προτιμούσαν να πιουν έναν καφέ με τις φίλες τους ή να βάψουν τα νύχια τους. Μπορεί να κάνω λάθος, αλλά αυτή είναι η εντύπωση που έχω.
Στο ελαιοτριβείο
Ως άπειρος, δε γνώριζα κάποιο ελαιοτριβείο στο οποίο θα πήγαινα τις ελιές για να γίνουν λάδι. Χρησιμοποίησα λοιπόν το internet για την αναζήτηση. Στην περιοχή του Κορωπίου που με εξυπηρετεί, βρήκα μόνο ένα ελαιοτριβείο. Το ελαιοτριβείο με την επωνυμία Αντώνης Δάβαρης. Δε βρήκα web site, αλλά διάφορες αναφορές σε οδηγούς αγοράς. Μπορεί να υπάρχουν περισσότερα από ένα ελαιοτριβεία στην περιοχή του Κορωπίου. Εγώ αναφέρομαι σε αυτό που βρήκα μέσω του internet.
Πήρα τηλέφωνο. Η ευγενική γυναικεία φωνή απάντησε καρτερικά σε όλες τις ερωτήσεις μου. Θα έπαιρνα το δικό μου λάδι, όχι ότι έβγαινε εκείνη τη στιγμή. Θα έπαιρνα τόσο λάδι όσο θα έδινα οι δικές μου ελιές. Έκλεισα ραντεβού για την επόμενη ημέρα από αυτή που τηλεφώνησα.
Το ραντεβού ήταν για τις 4 το μεσημέρι. Φόρτωσα στο αυτοκίνητο τα 14 σακιά ελιές και ξεκίνησα το ταξίδι προς το άγνωστο…
Ελαιοτριβείο Αντώνη Δάβαρη
Φτάνοντας στο ελαιοτριβείο, η ατμόσφαιρα ήταν πολύ καλύτερη από ότι ποτέ μπορούσα να φανταστώ. Το όλο σκηνικό έμοιαζε με μικρή γιορτή.
ΙΧ αυτοκίνητα, αγροτικά, μικρά φορτηγά, όλα είχαν επιστρατευθεί για να μεταφέρουν τον πολύτιμο καρπό στο χώρο που θα γινόταν λάδι.
Άποψη από το ελαιοτριβείο του κ. Αντώνη Δάβαρη
Ο φιλόξενος και λιτός χώρος του ελαιοτριβείου ήταν γεμάτος από ανθρώπους που είχαν φέρει τη σοδειά τους. Άλλοι ήταν (για λίγο) μόνοι τους, άλλοι είχαν έρθει με την οικογένειά τους. Κάποιοι ήταν γνωστοί μεταξύ τους και κάνανε πειράγματα και εγκώμια ο ένας στον άλλο.
Εγώ δεν ήξερα κανένα και απλά απολάμβανα το σκηνικό που έβλεπα ρουφώντας λαίμαργα την κάθε στιγμή.
Η πρώτη γνωριμία με τον κ. Αντώνη Δάβαρη
Ένας κύριος με πλησίασε. Άρχισε να μου κάνει διάφορες ερωτήσεις και να μου εξηγεί τη διαδικασία. Προφανώς κατάλαβε ότι ήμουν νέος στο σπορ.
-Πελάτης του λέω είστε ή του μαγαζιού;
– Είμαι ο ιδιοκτήτης μου απαντά.
Ο κ. Αντώνης Δάβαρης, ιδιοκτήτης του ελαιοτριβείου
Ο κ. Σκομβούλης, πανταχού παρών και τα πάντα πληρών
Κατάλαβα ότι είχα έρθει στο σωστό μέρος. Αισθάνθηκα όμορφα και οικεία.
Η διαδικασία στο ελαιοτριβείο
Δε γνωρίζω αν η παρακάτω διαδικασία είναι κοινή σε όλα τα ελαιοτριβεία Εγώ θα σας μεταφέρω αυτά που συνέβησαν στο ελαιοτριβείο του κ. Αντώνη Δάβαρη στο Κορωπί.
Η όλη διαδικασία, από την παραλαβή του καρπού μέχρι την παραλαβή του δικού σου λαδιού, διαρκεί περίπου 2 ώρες.
Παραλαβή καρπού
Αδειάζεις τις ελιές σε μία χοάνη. Οι ελιές ζυγίζονται και ξεκινά η αυτοματοποιημένη διαδικασία. Σου δείχνουν το αποτέλεσμα του ζυγίσματος.
Αποφύλλωση
Αφαιρούνται τα φύλλα και τα κλαδάκια από τις ελιές που έχεις μαζέψει.
Πλύσιμο
Αποφύλλωση και πλύσιμο του καρπού
Το πλύσιμο του καρπού απομακρύνει όλες τις ξένες ύλες που αν αλεστούν προσδίδουν δυσάρεστη γεύση στο λάδι.
Σπάσιμο
Το σπάσιμο του καρπού δημιουργεί την ελαιόπαστα και συμβάλλει στην παραλαβή ελαιόλαδου από τα κύτταρα του μεσοκαρπίου
Μάλαξη
Μάλαξη της ελαιοζύμης
Η μάλαξη είναι η φάση της απελευθέρωσης του ελαιόλαδου από τον καρπό και της συνένωσης των μικρότερων σταγόνων σε μεγαλύτερες κατά το ανακάτωμα. Η διάρκεια της μάλαξης πρέπει να είναι τουλάχιστον 30 λεπτά.
Φυγοκέντριση
Φυγοκέντριση της ελαιοζύμης
Κατά τη φυγοκέντριση γίνεται η παραλαβή του ελαιόλαδου από την ελαιοζύμη που βασίζεται στη διαφορά του ειδικού βάρους που παρουσιάζουν τα συστατικά της ελαιοζύμης (νερό, λάδι, στερεά).
Διαχωρισμός ελαιόλαδου
Ο διαχωρισμός του ελαιολάδου γίνεται για τον τελικό καθαρισμό του ελαιόλαδου.
Διαχωρισμός απόνερων
Ο διαχωριστήρας απόνερων αποτελεί την ασφάλεια του ελαιουργού σε περίπτωση δυσλειτουργίας του decanter.
Διαχωρισμός ελαιόλαδου
Η έμπειρη γενιά, μυεί τη νέα γενιά στην παραγωγή του ελαιολάδου. Από τη γιαγιά στην εγγονή
Η μεγάλη στιγμή! Το λάδι βγαίνει! Ο Παναγιώτης (ένας ακόμη ερασιτέχνης παραγωγός που συνάντησα στο ελαιοτριβείο), ετοιμάζεται να δοκιμάσει το λάδι του…
Ο Παναγιώτης δοκιμάζει το λάδι του!
Είναι πάνω από 70 χρονών και μάζεψε μόνη της περισσότερα από 800 κιλά ελιές!
Ο διαχωρισμός του ελαιόλαδου γίνεται για τον τελικό καθαρισμό του ελαιόλαδου.
Αποθήκευση
Η αποθήκευση γίνεται σε δοχεία ή ανοξείδωτες δεξαμενές. Επειδή δεν είχα δικά μου δοχεία, μου έδωσε το ελαιοτριβείο και τα χρέωσε σε λογική τιμή.
Τα οικονομικά – Αξίζει ή δεν αξίζει να μαζέψεις ελιές και να φτιάξεις το δικό σου λάδι;
Με την Τατιάνα μαζέψαμε 335,80 κιλά ελιές.
Απέδωσαν 35 κιλά λάδι. (Γιατί τόσο λίγο; Από ότι μας είπαν στο ελαιοτριβείο, θα έπρεπε να ποτίζουμε τις ελιές το καλοκαίρι και όχι να τις αφήνουμε στην τύχη τους. Του χρόνου θα ξέρουμε καλύτερα).
Σημείωση: Η αναλογία καρπού ελιάς προς λάδι είναι μεταξύ 1:5 έως 1:15. Η τελική αναλογία εξαρτάται από την ποικιλία της ελιάς, την εποχή συγκομιδής, την περιποίηση που είχαν τα δέντρα.
Το ελαιοτριβείο χρέωσε 0,10 Ευρώ ανά κιλό καρπού. Άρα πληρώσαμε 33,58 Ευρώ + 0,19 Ευρώ (για δικαιώματα δακοκτονίας) + 11% ΦΠΑ = 37,48 Ευρώ.
Το κάθε κιλό λαδιού μας κόστισε 1,07 Ευρώ. Στο σούπερ μάρκετ θα το αγοράζαμε μεταξύ 5 και 6 Ευρώ.
Αν λοιπόν μαζέψετε μόνοι σας τις ελιές και δεν υπολογίζετε το κόστος εργατοώρας, τότε σίγουρα αξίζει να το μαζέψετε.
Ας υποθέσουμε ότι έχετε πάρει έναν βοηθό για τη συγκομιδή. Αντί για 3 ημέρες, θα χρειαστείτε 2. Το μέσο ημερήσιο κόστος για το βοηθό θα είναι 70 Ευρώ.
Άρα: 2 ημέρες βοήθειας Χ 70 Ευρώ =140 Ευρώ (Α)
Κόστος παραγωγής ελαιολάδου: 37,48 Ευρώ (Β)
Συνολικό κόστος (Α)+(Β) = 177,48 Ευρώ
Παραγωγή: 35 κιλά.
Κόστος ανά κιλό: 177,48 Ευρώ / 35 κιλά = 5,07 Ευρώ ανά κιλό.
Όπως καταλαβαίνετε, αν χρησιμοποιήσετε βοηθό, χάνετε το πλεονέκτημα της χαμηλής τιμής. Το κόστος ανά κιλό του ελαιόλαδου που θα παράγετε είναι σχεδόν ίδιο με την τιμή που θα το αγοράσετε από το σούπερ μάρκετ.
Αρκετά με τους υπολογισμούς!
Μην μπείτε στη λογική του αξίζει ή δεν αξίζει να μαζέψετε τις ελιές σας και να κάνετε το δικό σας λάδι!
Το λάδι και οι ελιές είναι δικές σας. Το λάδι που θα παράγετε είναι μοναδικό και ανεκτίμητο. Αν μπορείτε να μαζέψετε μόνοι τις ελιές σας και να παράγετε το δικό σας λάδι, κάντε το χωρίς δεύτερη σκέψη. Ξέρετε τι φτιάχνετε, ξέρετε από που προέρχεται, ξέρετε πόσος κόπος χρειάστηκε.
Καλοφάγωτο το σπιτικό λάδι σας!
Tags: ΔΑΒΑΡΗΣ • ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ • ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΟ • ΕΛΙΑ • ΕΛΙΕΣ • ΚΟΡΩΠΙ • ΛΑΔΙ • ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ • ΦΤΙΑΧΝΩ