Πόσο εφικτή και εύκολη είναι η κομποστοποίηση όταν μένεις σε διαμέρισμα σε πόλη σαν την Αθήνα; Μπορείς να παράξεις λίπασμα από γεωσκώληκες σε πόλη σαν την Αθήνα;
Η κομποστοποίηση απαιτεί τη συγκέντρωση οργανικών υλικών και την εναπόθεσή τους σε σωρό (στοίβες) για αρκετούς μήνες.
Στον κήπο αυτό είναι κάτι σχετικά εύκολο να γίνει καθώς υπάρχουν οι ιδιόκτητοι χώροι και οι αποστάσεις από τους γείτονες.
Από την άλλη μεριά, το περιβάλλον της πόλης από τη φύση του, έχει περιορισμούς που δεν υπάρχουν στον κήπο.
Τα διαθέσιμα μέρη για την παραγωγή κομπόστ από οργανικά υλικά είναι συνήθως μόνον, η ταράτσα, τα μπαλκόνια, οι πυλωτές, αποθήκες και άλλοι κοινόχρηστοι χώροι.
Σε αυτό το άρθρο θα εξετάσουμε την περίπτωση του κ. Νίκου Παπασπύρου, μεταπτυχιακού φοιτητή στις φυτικές επιστήμες με ειδίκευση στις θερμοκηπιακές καλλιέργειες στo Wageningen Research University στην Ολλανδία.
Μου κίνησε το ενδιαφέρον το γεγονός ότι παράγει κομπόστ στην πολυκατοικία που μένει στην Αθήνα. Του ζήτησα αν ήθελε να απαντήσει σε μία σειρά από ερωτήσεις για αυτό το θέμα και πολύ ευχαρίστως δέχθηκε.
Πείτε μας λίγα λόγια για εσάς κ. Παπασπύρου
Από μικρό παιδί είχα μεγάλη αγάπη για την φύση και ιδιαίτερα για τα φυτά. Από το δημοτικό κιόλας είχα αποφασίσει ότι θα γίνω γεωπόνος.
Το συναίσθημα του να βρίσκομαι στον κήπο η να περιτριγυρίζομαι από φυτά είναι ανεκτίμητο και είναι κάτι που με γεμίζει ζωή.
Έκανα το Bachelor μου στη διαχείριση αγρο-περιβαλλοντικών συστημάτων με ειδίκευση την γεωργία ακριβείας στο Κολλέγιο Περρωτή στην Θεσσαλονίκη.
Σήμερα βρίσκομαι στο δεύτερο έτος των μεταπτυχιακών μου σπουδών πάνω στις φυτικές επιστήμες με ειδίκευση στις θερμοκηπιακές καλλιεργείς και minor στις οργανικές καλλιέργειες, στο Wageningen Research University στην Ολλανδία.
Όταν με το καλό τελειώσω θα ήθελα εργαστώ σε θερμοκήπια ή στο εξωτερικό ή στην Ελλάδα.
Που κάνετε την κομποστοποίηση στην πόλη;
Μένω σε διαμέρισμα στη Αθήνα.
Κάνω κομποστοποίηση με δύο τρόπους: σε σωρό και με τη βοήθεια από γεωσκώληκες.
Ο μόνος διαθέσιμος χώρος για να φτιάξω κομπόστ σε σωρό ήταν η κοινόχρηστη ταράτσα της πολυκατοικίας.
Στην ταράτσα υπάρχουν 3 τσιμεντένια παρτέρια σε σχήμα Π. Εκεί έχω τοποθετήσει χώμα. Στα δύο παρτέρια καλλιεργώ καλλωπιστικά και αρωματικά φυτά και σε μικρό μέρος του τρίτου παρτεριού παράγω το κομπόστ σε σωρό. Ο ταρατσόκηπος περιλαμβάνει και τέσσερις ζαρντινιέρες όπου καλλιεργώ τα λαχανικά της οικογένειας.
Την άνοιξη και το καλοκαίρι το παρτέρι με το κομπόστ είναι ανοικτό.
Τον χειμώνα καλύπτω το σωρό του κομπόστ με γεωύφασμα για να μην βρέχεται και για να διατηρείται η υγρασία στα επιθυμητά επίπεδα, αλλά και για να μειωθεί η απώλεια θερμότητας που είναι σημαντική στην επιτάχυνση της διαδικασίας κομποστοποίησης.
Οι γεωσκώληκες βρίσκονται μέσα σε κουτί και αυτό είναι τοποθετημένο στην αποθήκη στο υπόγειο της πολυκατοικίας.
Ευτυχώς δεν αντιμετώπισα κανένα πρόβλημα με τους άλλους ενοίκους της πολυκατοικίας. Κανείς δεν παραπονιέται για δυσοσμία.
Τι σας παρακίνησε να ξεκινήσετε την αστική κομποστοποίηση;
Ξεκίνησα την πρώτη απόπειρα κομποστοποίησης στο Λύκειο χωρίς όμως μεγάλη επιτυχία. Η ιδέα της ανακύκλωσης μεγάλου μέρους των οικιακών “σκουπιδιών” για τη βελτίωση του εδάφους και συνάμα των φυτών με ενθουσίαζε. Επίσης από περιβαλλοντικής άποψης τα οικιακά απορρίμματα που θα κατέληγαν στον ΧΥΤΑ από το νοικοκυριό μας θα ήταν ελάχιστα.
Κομποστοποίηση σε σωρό στην ταράτσα
Τι υλικά ρίχνετε στο κομπόστ;
Τα υλικά της κομποστοποίησης τα χωρίζω σε “πράσινα” (υψηλή περιεκτικότητα σε άζωτο) και σε καφέ (υψηλή περιεκτικότητα σε άνθρακα).
Η αναλογία που ακολουθώ συνήθως είναι 2 μέρη καφέ : 1 μέρος πράσινα ή και 3 : 1. Αυτές είναι καλές αναλογίες.
Τα “καφέ” που είναι και δυσκολότερο να βρεθούν στην πόλη, χρησιμοποιώ φύλλα (όχι άρρωστα), πριονίδι από κλαδέματα, χάρτινες καφέ σακουλές, τον κύλινδρο από χαρτί υγείας και από χαρτί κουζίνας και φύλλα από εφημερίδες (αλλά όχι πλαστικοποιημένες).
Για τα “πράσινα” χρησιμοποιώ υπολείμματα από όλα τα λαχανικά και φρούτα (εκτός από φλούδες πορτοκαλιών και λεμονιών τις οποίες πρώτα αποξηράνω στον ήλιο). Οι φλούδες από πορτοκάλι και λεμόνι, δεν πρέπει να μπαίνουν στο σωρό του κομπόστ γιατί λόγω της υψηλής οξύτητά τους, επιβραδύνουν την διαδικασία και μεταβάλλουν τις συνθήκες του σωρού.
Δεν χρησιμοποιώ γαλακτοκομικά, κρέατα, ψάρια, λάδια.
Ποια είναι η διαδικασία από την κουζίνα μέχρι το σωρό της κομποστοποίησης;
Ευτυχώς συμμετέχει όλη η οικογένεια στη συγκέντρωση των “πράσινων” υλικών.
Μαζεύουμε τα “πράσινα” υλικά σε έναν κάδο 10 λίτρων στην κουζίνα.
Η “επεξεργασία” που κάνω είναι να κόβω σε μικρά κομμάτια όλα τα οργανικά υπολείμματα διότι έτσι αυξάνεται η επιφάνεια των υλικών πολλαπλασιασμού των βακτηρίων και η διαδικασία κομποστοποίησης είναι αρκετά ταχύτερη.
Το καλοκαίρι αδειάζουμε τον κάδο στο σωρό του κομπόστ κάθε μέρα. Το καλοκαίρι λόγω των υψηλών θερμοκρασιών τα αναερόβια βακτήρια, μύκητες πολλαπλασιάζονται γρήγορα με αποτέλεσμα να δημιουργείται δυσοσμία στον κάδο.
Τις άλλες εποχές αδειάζουμε τον κάδο κάθε περίπου 3 ημέρες.
Πόσος χρόνος χρειάζεται για να ετοιμαστεί το κομπόστ;
Ο χρόνος ποικίλει ανάλογα με την θερμοκρασία, το μέγεθος του σωρού, το pH, υγρασία, ανακάτεμα. Περίπου θα έλεγα 2-3 μήνες.
Γιατί δεν χρησιμοποιήσατε κάδο κομποστοποίησης;
Οι λόγοι ήταν οι εξής:
Το οικονομικό κόστος ήταν ένας από τους λόγους που δεν αγόρασα κάδο κομποστοποίησης.
Ένας άλλος λόγος είναι ότι οι κάδοι αυτοί είναι συνήθως μεγάλοι και δεν ήξερα αν θα είχα αρκετά υλικά για να τον γεμίσω.
Τοποθετώντας το σωρό του κομπόστ απευθείας στο χώμα των παρτεριών, επωφελούμε από τους ωφέλιμους οργανισμούς που υπάρχουν στο χώμα.
Επιπροσθέτως δε χρειάζεται να συλλέγω τα υγρά του κομποστοποιητή καθώς αυτά καταλήγουν στο χώμα.
Τέλος, για εμένα είναι πιο εύκολο να ανακατεύω τον σωρό στο ανοικτό σύστημα.
Αν όμως είχα τα χρήματα και αρκετό οργανικό υλικό, η λύση του κομποστοποιητή είναι αρκετά καλή όπως θα δείτε και στη συνέχεια.
Θέλετε να δώσετε κάποιες συμβουλές σε όσοι επιχειρήσουν να κάνουν κομποστοποίηση σε σωρό στην πόλη;
Για εμένα το σημαντικότερο είναι η διατήρηση των ισορροπιών στα υλικά.
Επειδή στην πόλη τα “πράσινα” υπολείμματα είναι άφθονα σε σχέση με τα καφέ, τείνουμε να βάζουμε περισσότερα “πράσινα”, με αποτέλεσμα τη δημιουργία αναερόβιων συνθηκών και συνάμα δυσοσμιών (μου συνέβη αρκετές φορές στο παρελθόν).
Για εμένα, η καλύτερη πηγή “καφέ” υπολειμμάτων είναι τα φύλλα και το πριονίδι. Αλλά επειδή δεν τα βρίσκεις εύκολα στην πόλη, χρησιμοποιούσα εφημερίδες.
Επιπρόσθετα οι παράμετροι που ανέφερα προηγουμένως (θερμοκρασία, pH, υγρασία, οξυγόνο) θα συνδράμουν στην ομαλή ζύμωση των υλικών.
Τέλος, αν υπάρχει αρκετή βιομάζα για την παραγωγή κομπόστ και χρήματα για την αγορά του, ένας κάδος κομποστοποίησης είναι πιο αποδοτικός και ταχύτερος στην παραγωγή του κομπόστ σε σχέση με τον σωρό.
Κομποστοποίηση με γεωσκώληκες
Οι γεωσκώληκες είναι τοποθετημένοι μέσα σε ένα κουτί τοποθετημένο στην υπόγεια αποθήκη της πολυκατοικίας και τρέφονται με βιομάζα. Τα “απόβλητά” τους είναι το λίπασμα.
Από προμηθευτήκατε τους γεωσκώληκες και πόσο στοίχισαν;
Παρήγγειλα τους γεωσκώληκες μέσω Internet από το ηλεκτρονικό κατάστημα ενός γεωπονικού καταστήματος. Ήρθαν μέσα σε ένα κουτί του ενός λίτρου. Το κόστος αγοράς ήταν 23 Ευρώ.
Τι “ταΐζετε” τα σκουλήκια και πόσο συχνά;
Οι αναλογίες στα υλικά είναι οι ίδιες με την κομποστοποίηση σε σωρό (2 μέρη καφέ : 1 μέρος πράσινα).
Ωστόσο αποφεύγω τα “πράσινα υλικά” με μεγάλη περιεκτικότητα σε υγρασία (π.χ. ντομάτες) για να μην αυξηθεί υπερβολικά το ποσοστό υγρασίας.
Αποφεύγω επίσης υλικά που δεν κομποστοποιούνται γρήγορα όπως οι φλούδες από πατάτες.
Το πόσο συχνά ταΐζω τους γεωσκώληκες εξαρτάται από τον αριθμό των σκουληκιών και από το μέγεθος του κάδου και άρα το πόσο υλικό αυτός χωρά.
Ένας καλός κανόνας είναι να ταΐζεις κάθε φορά που δεν έχει απομείνει τίποτα από το προηγούμενο τάισμα.
Στη δική μου περίπτωση ταΐζω μία φορά την εβδομάδα, σκάβοντας λίγο με το χέρι και θάβοντας τα “πράσινα” υλικά.
Τι είναι το τελικό προϊόν και πως το παίρνετε από τα σκουλήκια;
Το τελικό προϊόν αποκαλείται “μαύρος χρυσός” και βιολογικά είναι το καλύτερο οργανικό λίπασμα που υπάρχει.
Ουσιαστικά είναι τα κόπρανα των σκουληκιών τα οποία περιέχουν ωφέλιμα ένζυμα, βακτήρια και άλλους μικροοργανισμούς που βελτιώνουν την γονιμότητα του εδάφους και καθιστούν τα θρεπτικά συστατικά άμεσα διαθέσιμα στις ρίζες των φυτών.
Η διαδικασία συγκομιδής γίνεται με κόσκινο όπως στο απλό κάδο.
Παρόλα αυτά η διαδικασία είναι πιο χρονοβόρα.
Για να μην κοσκινιστούν τα σκουλήκια η διαδικασία γίνεται μαζεύοντας σε επιφανειακά στρώματα.
Οι γεωσκώληκες είναι φωτοφοβικοί οπότε κάθε στρώμα που μαζεύεται τα σκουλήκια τείνουν να πάνε πιο βαθιά.
Σε πόσο χρόνο έχετε λίπασμα από τα σκουλήκια;
Εξαρτάται από πολλούς παράγοντες (τροφή, θερμοκρασία, πληθυσμός).
Εγώ σε ένα διάστημα 6 μηνών έκανα 2 συγκομιδές.
Πόσο γρήγορα και κάθε πότε αναπαράγονται τα σκουλήκια;
Ένα σκουλήκι μπορεί να αναπαραχθεί μετά τους πρώτους δυο με τρεις μήνες ζωής. Τα ώριμα σκουλήκια γεννάνε τα αυγά τους μέσα σε ένα προστατευτικό κουκούλι δύο φορές την εβδομάδα. Κάθε κουκούλι περιέχει τουλάχιστον 3 αυγά. Αν οι συνθήκες είναι καλές τα αυγά θα εκκολαφθούν σε 2-3 εβδομάδες.
Θεωρητικά, κάτω από ιδανικές συνθήκες, ο πληθυσμός τους μπορεί να διπλασιαστεί σε 3 μήνες.
Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε εδώ: https://thesquirmfirm.com/red-wiggler-breeding-frenzy
Έχετε να δώσετε κάποιες συμβουλές για όσοι το επιχειρήσουν με τους γεωσκώληκες;
Η διαδικασία είναι λίγο πιο απαιτητική σε σχέση με το απλό κομπόστ διότι οι ισορροπίες μπορούν να χαθούν πιο εύκολα. Οι συμβουλές είναι οι εξής:
1) Προσοχή στις αναλογίες των υλικών.
2) Προσοχή στην υγρασία και σε θερμοκρασία. Η ιδανική θερμοκρασία είναι 15 με 26 βαθμούς Κελσίου. Μπορούν να ζήσουν και σε χαμηλές θερμοκρασίες έως 4 βαθμούς Κελσίου, αλλά ο μεταβολισμός τους μειώνεται σημαντικά. Πάνω από τους 30 βαθμούς Κελσίου έχουν πρόβλημα.
3) Αν παρατηρηθεί αριθμός μεγαλύτερος των 20 σκουληκιών στα τοιχώματα, οι συνθήκες δεν είναι καλές. Το πιο πιθανό είναι να έχουν δημιουργηθεί πολύ όξινες συνθήκες. Σε αυτή την περίπτωση, η χρήση στάχτης βοηθάει ανεβάζοντας το pH, μειώνοντας την οξύτητα και αυξάνοντας την αλκαλικότητα.
4) Ανοίγουμε τρύπες περιμετρικά στην επιφάνεια για καλό εξαερισμό και στον πάτο για να μην λιμνάζουν τα απόβλητα.
5) Το υπόγειο για εμένα ήταν το ιδανικότερο σημείο για να τοποθετήσω τον κάδο.
6) Φρούτα με πολλά σάκχαρα όπως οι μπανάνες και το καρπούζι, είναι από τις αγαπημένες τους τροφές.
7) Τα υπολείμματα καφέ, τσόφλια αυγών, είναι για τους γεωσκώληκες τόσο σημαντικά όσο οι φυτικές ίνες για τον άνθρωπο διότι καθαρίζουν το πεπτικό τους σύστημα.
8) Αποφεύγουμε φλούδες από εσπεριδοειδή, κρεμμύδια, σκόρδα διότι δημιουργούν πολύ όξινο περιβάλλον στον κάδο.
Που κάνετε χρήση του κομπόστ και λιπάσματος από γεωσκώληκες που παράγετε;
Το κομπόστ χρησιμοποιείται για τα φυτά της ταράτσας, τα καλλωπιστικά του μπαλκονιού και τα φυτά εσωτερικού χώρου, Το λίπασμα από τους γεωσκώληκες για τις ζαρντινιέρες των λαχανικών (ντομάτες, αγγουριά, μαρούλια).
Έχω δει μεγάλη διαφορά στην απόδοση.
Επίλογος
Η παραγωγή κομπόστ σε αστικό περιβάλλον στην πόλη, από “πράσινα” και “καφέ” υπολείμματα που διαφορετικά θα κατέληγαν στους κάδους σκουπιδιών και στη χωματερή είναι εφικτή.
Φανταστείτε πόσα πολλά υλικά που θεωρούμε “σκουπίδια” θα μπορούν να μετατραπούν σε λίπασμα για τα φυτά σε γλάστρες.
Φανταστείτε πόσα λιγότερα σκουπίδια θα έστελνε η πόλη στις χωματερές.
Τα πάντα είναι θέμα παιδείας και καλής διάθεσης.
Tags: ΑΣΤΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ • ΓΕΩΣΚΩΛΗΚΕΣ • ΚΑΔΟΣ ΚΟΜΠΟΣΤ • ΚΑΔΟΣ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ • ΚΟΜΠΟΣΤ • ΛΙΠΑΣΜΑ • ΛΙΠΑΣΜΑΤΑ • ΟΙΚΙΑΚΗ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ • ΠΟΛΗ