Ζώνες Ανθεκτικότητας στην Ελλάδα. Η Ζώνη Ανθεκτικότητας (Hardiness Zone) είναι μία γεωγραφικά οριζόμενη περιοχή, στην οποία μία συγκεκριμένη κατηγορία φυτών μπορεί να αναπτυχθεί, βάσει των κλιματολογικών συνθηκών που επικρατούν. Στις κλιματολογικές συνθήκες τις οποίες μπορεί να αντέξει ένα φυτό, συμπεριλαμβάνονται η ικανότητα να αντέχει στις ελάχιστες θερμοκρασίες της ζώνης. Δείτε τον παρακάτω πίνακα.
| Ζώνη | Βαθμοί Κελσίου |
| – | 10 |
| 11 | 4 |
| 10 | -1 |
| 9 | -7 |
| 8 | -12 |
| 7 | -17 |
| 6 | -23 |
| 5 | -29 |
| 4 | -35 |
| 3 | -40 |
| 2 | -45 |
| 1 | -51 |
Για παράδειγμα, ένα φυτό που που περιγράφεται ως “ανθεκτικό στη ζώνη 10”, σημαίνει ότι το φυτό μπορεί να αντέξει ελάχιστη θερμοκρασία -1 βαθμούς Κελσίου. Ένα πιο ανθεκτικό φυτό που είναι “ανθεκτικό στη ζώνη 9”, μπορεί να αντέξει ελάχιστη θερμοκρασία -7 βαθμούς Κελσίου. Οι ζώνες ανθεκτικότητας αναπτύχθηκαν αρχικά για τις Η.Π.Α. από το Department of Agriculture, αλλά η χρήση τους έχει επεκταθεί και σε άλλες χώρες.
Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα
Οι ζώνες ανθεκτικότητας εξυπηρετούν πληροφοριακούς σκοπούς. Οι κατώτερες θερμοκρασίες το χειμώνα είναι σημαντική πληροφορία για το αν κάποιο είδος φυτού μπορεί να καλλιεργηθεί στην ύπαιθρο σε μία συγκεκριμένη τοποθεσία. Οι ζώνες ανθεκτικότητας έχουν όμως μία σειρά από μειονεκτήματα αν χρησιμοποιηθούν χωρίς συμπληρωματικές πληροφορίες.
Οι ζώνες ανθεκτικότητας δε συμπεριλαμβάνουν τα επίπεδα θερμοκρασίας το καλοκαίρι. Έτσι περιοχές που έχουν την ίδια μέση ελάχιστη θερμοκρασία το χειμώνα, αλλά σημαντικά διαφορετικές υψηλές θερμοκρασίες το καλοκαίρι, θα καταγραφούν στην ίδια ζώνη ανθεκτικότητας.
Ένα άλλο θέμα είναι ότι οι ζώνες ανθεκτικότητας δε λαμβάνουν υπόψη τους την επίδραση που έχει ένα σταθερό στρώμα χιονιού. Το χιόνι δρα ως μονωτικό απέναντι στο πολύ κρύο, προστατεύοντας το ριζικό σύστημα των φυτών που βρίσκονται σε χειμερία νάρκη. Εάν το στρώμα του χιονιού έχει σημαντικό πάχος και διατηρείται για το μεγαλύτερο μέρος της χειμερινής περιόδου, η πραγματική θερμοκρασία στην οποία εκτίθενται οι ρίζες δεν θα είναι τόσο χαμηλή όσο υποδεικνύει η ζώνη ανθεκτικότητας.
Άλλες παράμετροι που επηρεάζουν την επιβίωση του φυτού αλλά δε λαμβάνονται υπόψη στις ζώνες ανθεκτικότητας είναι η υγρασία του εδάφους, η υγρασία, το πόσες μέρες κάνει παγωνιά και ο κίνδυνος απότομης (προς τα κάτω) μεταβολής της θερμοκρασίας. Μερικές φορές η γνώση της πιθανότητας απότομων μεταβολών της θερμοκρασίας προς τα κάτω είναι πιο σημαντική από τη γνώση της μέσης ελάχιστης θερμοκρασίας σε ένα μέρος.
Τέλος, πολλά φυτά μπορεί να επιβιώσουν σε μία περιοχή, αλλά δε θα ανθίσουν αν η διάρκεια της ημέρας δεν είναι επαρκής ή αν χρειάζονται εαρινοποίηση (μία συγκεκριμένη διάρκεια χαμηλής θερμοκρασίας). Για τα ετήσια φυτά, η εποχή της σποράς τους μπορεί να προσαρμοστεί ώστε να είναι δυνατή η ανάπτυξή τους πέρα από τη φυσιολογική τους περιοχή.
Ένας εναλλακτικός τρόπος να περιγράφεται η ανθεκτικότητα των φυτών είναι η χρήση “φυτών ως δείκτες”. Σε αυτή τη μέθοδο, χρησιμοποιούνται κοινά φυτά με γνωστά όρια στις περιοχές που ευδοκιμούν.
Ζώνες ανθεκτικότητας και Ελλάδα
Ψάχνοντας στο διαδίκτυο, δε βρήκα κάποια αξιόπιστη πληροφορία ή χάρτη που να περιγράφει τις ζώνες ανθεκτικότητας στην Ελλάδα. Δε γνωρίζω καν αν υπάρχει τέτοιος διαχωρισμός της Ελληνικής επικράτειας.
Ο μόνος χάρτης που βρήκα, προέρχεται από τη διεύθυνση http://www.gardenweb.com/zones/europe/hze7.html . Εμφανώς είναι ένας γενικός χάρτης καθώς δεν εμφανίζεται κανένα από τα νησιά.
Βάσει αυτού του χάρτη, παρατηρούμε ότι η Ελλάδα χωρίζεται σε 3 ζώνες ανθεκτικότητας (hardiness zones).
– Τμήμα της Βόρειας Ελλάδας, ανήκει στη ζώνη ανθεκτικότητας 8.
– Η Κεντρική Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένης της Αττικής και της Εύβοιας, ανήκουν στη ζώνη ανθεκτικότητας 9.
– Η Δυτική Ελλάδα και η Πελοπόννησος ανήκουν στη ζώνη ανθεκτικότητας 10.
Πιστεύω ότι πιο αξιόπιστες πληροφορίες για τις ζώνες ανθεκτικότητας θα είχαμε, αν ακολουθούσαμε τη μέθοδο των “φυτών δεικτών”. Με αυτό τον τρόπο θα γνωρίζαμε ποια φυτά ευδοκιμούν σε ποιες περιοχές.
Ακόμη όμως και αυτή η μέθοδος ίσως να μην ήταν απόλυτα αξιόπιστη. Η Ελλάδα λόγω του ανάγλυφού της εμφανίζει μικροκλίματα που ανατρέπουν τις παρατηρήσεις μίας γενικής ζώνης.
Τι θα λέγατε να ξεκινούσαμε μία καταγραφή των φυτών που ευδοκιμούν στα μέρη από τα οποία προέρχεστε;
Εμπειρικά, θα ήταν ο πιο σίγουρος τρόπος να δημιουργηθεί ένας χάρτης με ζώνες ανθεκτικότητας ή ευδοκίμησης.
Tags: ΕΛΛΑΔΑ • ΖΩΝΕΣ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ