Καλλιέργεια Καλαμπόκι – Βασικές Γνώσεις

Βασικές γνώσεις για την καλλιέργεια του καλαμποκιού.

Πότε σπέρνουμε καλαμπόκια;
Ποιές είναι οι αποστάσεις σποράς των καλαμποκιών;
Γιατί σπέρνουμε πολλά καλαμπόκια μαζί;
Πως γονιμοποιείται το καλαμπόκι;
Ποιά είναι τα στάδια ανάπτυξης του καλαμποκιού;

Αυτές είναι μερικές από τις ερωτήσεις που θα προσπαθήσω να απαντήσω σε αυτό το άρθρο.

Εισαγωγή στο Καλαμπόκι – Αραβόσιτο

Το επιστημονικό όνομα του αραβοσίτου είναι Zea mays.

Ο αραβόσιτος ανήκει στην οικογένεια των αγροστώδων και έχει πολλά κοινά χαρακτηριστικά με άλλα καλλιεργούμενα σιτηρά όπως ο σίτος, το ρύζι, το κριθάρι και άλλα.

Παρότι το καλαμπόκι είναι βασική πηγή διατροφής σε πολλές χώρες, η θρεπτική του αξία είναι μικρότερη απ’ ότι στα άλλα σιτηρά. Επίσης το ψωμί που παράγεται από το καλαμπόκι, γνωστό με το όνομα μπομπότα, δεν είναι καλής ποιότητας. Το άμυλο καλαμποκιού (γνωστό και ως κορν φλάουρ ή άνθος αραβοσίτου) χρησιμοποιείται στη ζαχαροπλαστική, στην παραγωγή αμυλούχων προϊόντων και στην αλλαντοποιία. Στη Λατινική Αμερική το καλαμπόκι χρησιμοποιείται ως βάση ενός είδος ζύμης από την οποία παρασκευάζονται οι «τορτίγιας», επίπεδες πίτες που αντικαθιστούν το ψωμί.

Το καλαμπόκι ή αραβόσιτος ή αραποσίτι ( σίταρος ή σιταροπούλα στην Κύπρο) έχει την επιστημονική ονομασία Zea mays.

Η Ελληνική επιστημονική ονομασία του φυτού είναι Αραβόσιτος ο κοινός ή Ζέα η μαϋς. Κατάγεται από την Αμερικάνικη ήπειρο όπου ήδη πριν από 5.500 χρόνια το καλλιεργούσαν οι Ίνκας, οι Μάγια και οι Αζτέκοι.

Η Ελληνική ονομασία του, «αραβόσιτος», σημαίνει «ο σίτος (σιτάρι) των Αράβων» και εισήχθη στην Ελλάδα το 1600 από τη Βόρεια Αφρική.

Πότε σπέρνουμε καλαμπόκι

Σπέρνουμε το καλαμπόκι την Άνοιξη, 10 με 15 ημέρες μετά τους τελευταίες παγετούς στην περιοχή μας. Σημαντική παράμετρο αποτελεί η θερμοκρασία του εδάφους καθώς οι περισσότερες ποικιλίες αραβόσιτου δεν φυτρώνουν αν οι θερμοκρασία εδάφους είναι κάτω από 10 βαθμούς Κελσίου. Όταν η θερμοκρασία του εδάφους φτάσει τους 15 βαθμούς Κελσίου, οι σπόροι φυτρώνουν γρήγορα και τα φυτάρια καλαμποκιού εμφανίζονται από το έδαφος σε 7 με 10 ημέρες.

Το βάθος σποράς των σπόρων καλαμποκιού, εξαρτάται από την υγρασία στο έδαφος. Αν το έδαφός μας κρατά υγρασία ψηλά, τότε βάζουμε τους σπόρους σε βάθος 2 με 3 εκατοστά.

Αν στο έδαφός μας η υγρασία βρίσκεται βαθύτερα, σπέρνουμε τους σπόρους ακόμη και σε βάθος 8 εκατοστών.

Το καλαμπόκι θέλει πολύ νερό. Να το θυμάστε αυτό.

Ποια είναι η απόσταση σποράς των καλαμποκιών

Σπέρνουμε τα καλαμπόκια σε σειρές. Ποτέ μην σπέρνετε μόνο μία σειρά. Σπείρετε όσες περισσότερες σειρές μπορείτε, την μία κοντά στην άλλη. Το γιατί θα το δούμε στη συνέχεια και έχει σχέση με την διαδικασία γονιμοποίησης των καλαμποκιών. Σίγουρα έχετε δει τις εκτάσεις φυτεμένες με καλαμπόκι σε Ελλάδα και Αμερική, με τα καλαμπόκια το ένα δίπλα στο άλλο. Συνήθως μέσα σε τέτοιες εκτάσεις γίνονται και τα αγρογλυφικά.

Οι αποστάσεις σποράς των σπόρων καλαμποκιού σε μία γραμμή είναι 30 με 40 εκατοστά. Οι απόσταση ανάμεσα στις γραμμές είναι από 50 έως 100 εκατοστά.

Για οικιακή καλλιέργεια, θα συνιστούσα οι απόσταση ανάμεσα στις γραμμές να είναι κοντά στα 50 εκατοστά. Η σκίαση που δημιουργούν τα φυτά, μειώνει τον ρυθμό που το έδαφος χάνει το νερό λόγω της εξάτμισης. Επίσης, επειδή σίγουρα μιλάμε για περιορισμένο χώρο, θέλουμε να τον εκμεταλλευτούμε το δυνατόν περισσότερο.

Πως γονιμοποιείται το καλαμπόκι

Το καλαμπόκι έχει στο ίδιο φυτό και τα αρσενικά και τα θηλυκά γονιμοποιητικά όργανα. Είναι μόνοικο (monoecious).

Η αρσενική ταξιανθία του καλαμποκιού

Τα αρσενικά γονιμοποιητικά όργανα εμφανίζονται στην κορυφή με τη μορφή μίας αρσενικής ταξιανθίας που ονομάζεται φόβη (tessel). Από αυτήν προέρχεται η γύρης που θα γονιμοποιήσει τα θηλυκά άνθη.

Η θηλυκή ταξιανθία του καλαμποκιού

Η θηλυκή ταξιανθία καλείται σπάδικας και βρίσκεται χαμηλότερα στο φυτό. Θα την παρατηρήσετε εύκολα καθώς έχει τη μορφή θύσσανου που εξέχει από την κορυφή του ωτίου. Μέσα στο ωτίο βρίσκεται αυτό που συνέχεια θα γίνει το καλαμπόκι που θα φάμε. Ότι μείνει από την θύσσανο όταν ωριμάσει το καλομπόκι, είναι οι καφέ μακριές ίνες, αυτές που ονομάζουμε “μουστάκια” του καλαμποκιού.

Γύρη καλαμποκιού επάνω σε φύλλο καλαμποκιού

Για να γονιμοποιηθεί το καλαμπόκι, θα πρέπει η γύρης από την αρσενική ταξιανθία (φόβη) που βρίσκεται στην κορυφή, να φτάσει στη θηλυκή ταξιανθία (σπάδικας) που βρίσκεται χαμηλότερα. Κάθε ταξιανθία παράγει 2 με 25 εκατομμύρια κόκκους γύρης που παράγονται σε ανθήρες.

Αυτό γίνεται με φυσικό τρόπο και με τη βοήθεια του ανέμου, όταν οι συνθήκες είναι ιδανικές. Και πότε είναι οι συνθήκες ιδανικές; Συνήθως δύο φορές την ημέρα. Μεταξύ 9 με 11 το πρωί που έχει φύγει η πρωινή υγρασία, και το απόγευμα. Το πρωί όμως έχουμε την πολύ μεγαλύτερη, κύρια, απελευθέρωση της γύρης.

Λεπτομέρειες από την αρσενική ταξιανθία του καλαμποκιού. Διακρίνονται οι ανθήρες.

Δεν απελευθερώνουν ταυτόχρονα όλοι οι ανθήρες τη γύρη μαζί. Συνήθως αυτό γίνεται σταδιακά σε διάστημα 7 ημερών.

Η γύρη μεταφέρεται με τον αέρα και κάποια από αυτή πέφτει επάνω στον σπάδικα (φούντα) της θηλυκής ταξιανθίας που βρίσκεται χαμηλότερα και την γονιμοποιεί ώστε να αρχίσει να παράγεται ο καρπός του καλαμποκιού.

Λεπτομέρειες από τη θηλυκή ταξιανθία του καλαμποκιού

Το ενδιαφέρον είναι ότι μόνο το 5% περίπου της γύρης ενός φυτού, θα γονιμοποιήσει το ίδιο το φυτό. Το υπόλοιπο 95% προσπαθεί να γονιμοποιήσει τα κοντινά του φυτά. Γι’ αυτό και σπέρνουμε τα καλαμπόκια κοντά το ένα στο άλλο. Για να μπορούν να γονιμοποιηθούν μεταξύ τους.

Tip: Αν έχετε λίγα καλαμπόκια, μπορείτε με ένα πινέλο, να παίρνετε γύρη από την αρσενική ταξιανθία και να τη μεταφέρετε στη θηλυκή ταξιανθία των γειτονικών φυτών.

Ο θύσανος της γονιμοποιημένης θηλυκής ταξιανθίας, από λευκό χρώμα, θα αρχίσει να γίνεται καφέ μέχρι τελικά να γίνουν τα γνωστά μουστάκια.

Ανάλογα με την επιτυχία της διαδικασίας γονιμοποίησης, τόσα περισσότερα σπυριά θα έχει το καλαμπόκι.

Ποιά είναι τα στάδια ανάπτυξης του καλαμποκιού;

Οι ειδικοί χωρίζουν τα στάδια ανάπτυξης του καλαμποκιού σε δύο φάσεις. Την Βλαστική και την Αναπαραγωγική.

Στην βλαστική φάση, μετράμε την ανάπτυξη του φυτού.

Στην αναπαραγωγική φάση, η προσοχή μετατοπίζεται στα στάδια ανάπτυξη και ωρίμανσης του καρπού.

Η βλαστική φάση χωρίζεται σε 10 ή 12 στάδια, όπου μετρώνται το πλήθος των φύλλων που βγάζει το φυτό και η ανάπτυξη των ταξιανθιών. Για να μη σας ζαλίζω με λεπτομέρειες που δεν είναι ο στόχος αυτού του άρθρου, μπορείτε να τα δείτε στην ακόλουθη φωτογραφία και στο ακόλουθο άρθρο “Corn Growth Development” από το Department of Agronomy του Kansas State University.

Στάδια ανάπτυξης φυτού (βλαστική φάση)

Η αναπαραγωγική φάση μετράται σε 6 στάδια, ανάλογα με τη φάση ανάπτυξης και ωρίμανσης του καρπού.

Άρδευση Λίπανση Καλαμποκιού

Μπορείτε να βρείτε χρήσιμες πληροφορίες για το πότισμα, τη λίπανση, τους εχθρούς και τις ασθένειες του καλαμποκιού στην ακόλουθη πτυχιακή εργασία “ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΚΑΛΑΜΠΟΚΙΟΥ ΣΤΟΥΣ ΝΟΜΟΥΣ ΠΕΛΛΑΣ ΚΑΙ ΣΕΡΡΩΝ. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ” των ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ και ΤΣΙΟΜΑΝΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ, με επιβλέπων καθηγητή των Παλάτο Γεώργιο.

Πηγές:
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%BC%CF%80%CF%8C%CE%BA%CE%B9
https://www.agry.purdue.edu/ext/corn/news/timeless/Tassels.html
http://www.ent.iastate.edu/pest/cornborer/stages-corn-development

Γιατί οι φωτογραφίες αναφέρουν το www.kalliergo.gr;
Αυτό το άρθρο δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στο ΚΑΛΛΙΕΡΓΩ από εμένα.

Tags: ΚΑΛΑΜΠΟΚΙ • ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ • ΚΑΛΛΙΕΡΓΩ