Το κείμενο αυτό σχετικά με τη συγκομιδή και διατήρηση του ξερού κρεμμυδιού μου το έστειλε ο κύριος Βασίλης Γιαχαλής. (Διατηρώ την ορθογραφία, η οποία σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα δεν είναι απόλυτα ορθή, αλλά είναι αυτή που διδασκόμασταν ως ορθή στα σχολεία μέχρι και τη δεκαετία του ’80).
Τον ευχαριστώ πολύ για το κείμενο, αλλά και για τις συμβουλές που μας δίνει.
Πότε μαζεύεται το κρεμμύδι
Τό κρεμμύδι μαζεύεται (γιά νά διατηρηθή ως ξερό) μετά αφ’ ότου τά φύλλα του μαραθούν καί κλονισθούν. Τούτο, εποχιακά, συμβαίνει μετά τό τέλος τού Ιουνίου. Οι χωρικοί παλιότερα επροτιμούσαν αυτήν τήν φάσι τής ωριμότητος, πρίν ξεραθούν τελείως, ώστε νά έχη διαθέσιμο στέλεχος γιά νά κάνουν μετά τίς πλεξούδες.
Άν παρατείνετε περισσότερον τόν χρόνο γιά νά τό βγάλετε, τότε, τό κοτσάνι τών φύλλων του, τό στέλεχος, θά φρυγανιάση καί τό πλέξιμο είναι πιό δύσκολο. Όμως, αυτό πού έχει ιδιαίτερη σημασία γιά τήν διατήρησί του είναι τό στράγγισμα πρίν τό βγάλετε καί τό στέγνωμα πρίν άν τό πλέξετε ή, τό αποθηκεύσετε:
Όσον αφορά τό πρώτο, νά “τραβήξη” πρίν τό βγάλετε:
Ένα παράδειγμα από τις πατάτες – Τι κάνει ο ερασιτέχνης, τι κάνει ο επαγγελματίας καλλιεργητής
Γιά νά γίνη πιό κατανοητή η σημασία του θά αναφέρω τήν πρακτική πού ακολουθούσαν οι χωρικοί, ή ακολουθούν οι παραγωγοί στό πιό παρεμφερές βολβώδες, στήν πατάτα.
Οι χωρικοί καί ειδικώτερα πιό παλιά, τήν πατάτα πού έβγαζαν τόν Ιούνιο τήν διατηρούσαν μέχρις τόν Απρίλιο. Πέταγε φύτρο μέν, αλλά δέν εσάπιζε, ούτε σταφίδιαζε σημαντικά. Οι παραγωγοί τής εαρινής πατάτας προβλέπουν νά τήν διαθέσουν τό πολύ σέ ενάμισυ μήνα. Τούτο, όχι μόνον διότι άλλες πιό όψιμες περιοχές θά ακολουθήσουν μέ πιό φρέσκια, αλλά, κυρίως διότι μετά τόν 2ο μήνα η φύρα της θά υπερβαίνη τό ήμισυ, διότι “δέν κρατάει”, όπως λέγουν.
Πώς συμβαίνει τούτο;
Απλούστατα, εκείνοι πού ενδιαφέρονται γιά οικιακή χρήσι, περιορίζουν σταδιακά τό ποσοτικό πότισμα στήν ωρίμανσι καί 7-10 ημέρες πρίν τήν βγάλουν δέν τήν ποτίζουν καθόλου, ή ελάχιστα καί επιφανειακά, νά μήν βαρέση καί η ζέστη βαθειά. Έτσι, οι βολβοί είναι πιό στεγνοί, ή, όπως λέγουν, “γιά νά τραβήξη” τά υγρά της.
Οι παραγωγοί, γιά τό εμπόριο, αντιθέτως. Ενώ καί αυτοί τήν αφήνουν 7-10 ημέρες απότιστη, τήν προηγουμένη τήν ποτίζουν καλά καί τήν βγάζουν τήν επομένη. Οι πατάτες, μετά τήν στέρησι, πίνουν αρκετό νερό, είναι πολύ πιό χυμώδεις καί μαλακές (όπως τήν θέλουν οι καταναλωτές!) καί … πιό βαριές! Έτσι, οι τελευταίες, μετά από λίγο καιρό, άν δέν χαλάσουν θά σταφιδιάσουν.
Στήν ίδια τήν λογική αυτήν θά πρέπη νά προσανατολισθή καί η πρακτική γιά τό κρεμμύδι:
Τι πρέπει να κάνετε/προσέξετε πριν τη συγκομιδή του κρεμμυδιού
Γύρω στόν ένα μήνα περίπου πρίν τό βγάλετε, θά πρέπη νά τού κόψετε τό πότισμα. Τό ποτίζατε, (καί τούτο μέ μέτρο), μόνον εφ’ όσον αναπτύσσετο τό φύλλο καί ο βολβός. Σταδιακά έχετε περορίσει τήν ποσότητα τού νερού έως καί τήν πλήρη στέρησι. Τό κρεμμύδι δέν είναι υδρόφιλο, μή τε θά ανάψη από τήν ζέστη στήν αποτισιά.
Σημειωτέον ότι τό αφράτο τού κρεμμυδιού είναι χαρακτηριστικό τής ποικιλίας καί όχι τού ποτίσματος. Τό νερό τό έχουν ανάγκη κάποιες εμπορικές κυρίως ποικιλίες μέ λεπτότερα -σφιχτά ζωνάρια, γιά νά φαίνονται πιό ζουμερά, καθώς καί εκείνα πού λιπαρίζονται. Τά ανάλογα χαρακτηριστικά μπορεί νά τά διαπιστώσετε καί στά χλωρά τους φύλλα κάτω από από ίδιες καλλιεργητικές συνθήκες.
Πρακτικά, όμως καί ως πρός αυτό τό σημείο, τό πρόβλημα μέ τό κρεμμύδι είναι αλλού:
Τά κρεμμύδια (κυρίως από κροκκάρι) δέν συγχρονίζονται όλα στόν ίδιο βαθμό αναπτύξεως/ωριμάνσεως. Κάποια γίνονται πιό νωρίτερα καί αρχίζει η κάμψις τού φύλλου των, ενώ άλλα συνεχίζουν νά αναπτύσσωνται. Άν τό πότισμα στήν φάσι αυτή είναι γενικό, ή βρέξη αρκετά, τότε τά “ώριμα” φυτά ξαναμουντεύουν καί πετάνε καινούργια φύλλα, δημιουργώντας άλλον κύκλο πρός τήν ωρίμανσι. Ειδικά οι βολβοί αυτοί είναι πολύ επιρρεπείς στό νά σαπίσουν, άν δέν στεγνώσουν πολύ καλά. Άν βγάλετε κρεμμύδια ενωρίς, μόλις πού αρχίζει νά “σπάη” τό φύλλο τους, οι βολβοί τους θά κρατήσουν περισσότερον από εκείνους τούς ξαναμουτεμένους.
Ο λόγος είναι απλός καί μπορείτε εύκολα νά διαπιστώσετε τό τί συμβαίνει σέ έναν βολβό πού τόν φυτεύσατε πρίν από λίγο καιρό. Καθώς τό φυτό προσανατολίζεται νά εκπτύξη τό στέλεχός του – τά φύλλα του, η σάρκα του γύρω από τήν καταβολή αυτήν “σαπίζει”.
Γιά τούτο, όταν βγάζετε τό κρεμμύδι, φυτά μέ τέτοια συμπτώματα τά αφήνετε νά φρυγανιάσουν στό έδαφος. Δέν παθαίνουν τίποτα όσον είναι στό έδαφος, (απλώς θά τά ψάχνετε μετά νά τά εύρετε). Μιά πρακτική λύσις είναι νά τά αφήσετε όλα νά ξεραθούν, νά στραγγίξουν καλά καί μετά νά τά βγάλετε, αργά.
Διευκρινίζω καί επαναλαμβάνω, εδώ, ότι τό ξερικό -άνυδρο κρεμμύδι πού έχετε βάλει σέ τόπο όχι μαλακό, (μπορεί νά πληγώνεται καθώς ανοίγει τό έδαφος γιά νά μεγαλώση) καί σέ καινουργιά, θά τό βγάλετε όταν τά φύλλα του “στρίψουν”. Αυτό δέν μπορείτε νά τό παρατείνετε.
Κατά τό βγάλσιμο, άν οι βολβοί δέν είναι επιφανειακά ώστε νά βγούν εύκολα μέ τό χέρι, τότε, μέ ένα δικέλι χτυπάτε πλατειά από τήν ρίζα καί ανασηκώνετε τό έδαφος μέ τόν βολβό. Νά μή κτυπηθή ο βολβός πιεζόμενος από τά χώματα.
Σέ πολλές περιπτώσεις, αναλόγως τής δομής τού εδάφους καί τού ποτίσματος, οι βολβοι στήν ανάπτυξί τους ωθούν καί ανοίγουν τό έδαφος, σέ βαθμό πού φθάνει έως καί τήν παραμόρφωσί τους. Η παραμόρφωσις δέν συνιστά κάν πρόβλημα. Τό πιθανόν πρόβλημα εδώ είναι νά “ζουπιχθή” ο βολβός από τήν πίεσι πού ασκείται στό χώμα κατά τό σκάψιμο.
Κάποιοι ευρηματικοί, 1-1,5 μήνα πρίν τό βγάλουν, βρέχουν μέ ένα λάστιχο τό χώμα γύρω από τήν ρίζα ώστε νά αδειάση – νά αποδυναμώση όσον γίνεται τό χώμα γύρω από τήν κεφαλή. Δέν γνωρίζω άν τούτο πλεονεκτή, αλλά καί η εφαρμογή του προϋποθέτει ανάλογο χώμα καί θέσι.
Στέγνωμα μετά το βγάλσιμο και πριν το πλέξιμο-αποθήκευση
Πλεξούδες κρεμμυδιών.
Ως πρό τό 2ο απαιτούμενο, τό στέγνωμα μετά τό βγάλσιμο καί πρίν τό πλέξιμο – αποθήκευσι:
Οι βολβοί εξαγόμενοι από τήν θέσι τους στό έδαφος υφίστανται ένα σόκ. Άν τό αποθηκεύσετε άμεσα θά χαλάση. Τήν εποχή εξαγωγής των οι προοπτικές τού καιρού είναι ευνοϊκές, (ξηρός – ζεστός καιρός καί αέρας) καί τό αφήνετε στήν θέσι αυτή γιά 4- 7 ημέρες, (μέ τό μίσχο πρός τά άνω).
Μετά τό συγκεντρώνετε – μεταφέρετε σέ πιό σκιερό – ξηρό καί αεριζόμενο μέρος καί τό απλώνετε (π.χ. πάνω σέ παλλέτες, μέ τό στέλεχος πρός τά άνω) γιά αρκετές ημέρες, νά στεγνώση καλά. Όταν είναι νά τό πλέξετε, καταβρέχετε λίγο τά στελέχη νά μήν θρυματίζωνται.
Η επιλογή τού τελλάρου, ή τού ίσκιου τού δένδρου δέν είναι η καλύτερη γιά νά στεγνώση τό κρεμμύδι, τό οποίο θέλει αέρα καί ξηρό κλίμα. Τό δένδρο από μόνο του μπορεί νά διατηρή ένα περιβάλλον σχετικής υγρασίας όχι τόσον ξηρό. Προτιμήσετε ένα βορεινό ξηρό μέρος, όπου θά τό χτυπάη γιά λίγο ο ήλιος τό πρωΐ καί μετά τό κοντό-γιομα θά έχη απόσκιο καί αέρα. Ακόμη καί όταν τό πλέξετε καί όσον οι καιρικές συνθήκες σάς τό επιτρέπουν, κρεμάσετέ το σέ έναν βορεινό τοίχο-φράκτη. Οι απώλειες, έτσι, θά είναι ελάχιστες, περ. 5%. Από εκεί καί πέρα, αναλόγως τήν υγρασία, τήν θέσι αποθηκεύσεως καί τήν εποχή, όταν ο σπόρος ξυπνά καί τείνει νά βλαστήση, … εκεί … δέν συνιστώ κάποιαν συνταγή παρά μόνον τήν άμεση κατανάλωσι τών βολβών εκείνων πού παρουσιάζουν τά πρώτα σημάδια βλαστήσεως.
Λοιπά γιά τήν συλλογή/αποθήκευσι τού κρεμμυδιού
Τό κρεμμύδι τό βγάζομε απόγευμα καί μέ καιρό ξηρό, όχι υγρό. Καλύτερο είναι νά έχουν ήδη μεσολαβήσει κάποιες ξηρές ημέρες. Άν δέν προφθάσαμε καί μάς έπιασε βροχή τού Αυγούστου – Σεπτέμβρη, τότε, υποχρεωτικά σέ 3-4 ημέρες μετά τήν βροχή, πρίν άν “κλώξη”.
Προσωπική μου εκτίμησις είναι ότι: εφ’ όσον τό κρεμμύδι έχη ποτισθή ομαλά στήν ανάπτυξί του, καί άν τό αφήσετε καί τό βγάλετε τόν Σεπτέμβρη, … είναι πιό ασφαλές. Άν στεγνώση καλά, θά έχη λιγώτερες απώλειες καί καθυστερεί νά φυτρώση.
Πιό ανθεκτικοί στήν διατήρησι είναι οι βολβοί πού έχουν λεπτότερο μίσχο- στέλεχος, σέ σχέσι μέ τήν κεφαλή τους, ή/καί εκείνοι πού στρόγγυλη πρός πεπλατυσμένη κεφαλή. Όμως, καί κάποιες παραλλαγές/ποικιλίες πού έχουν ωοειδές σχήμα, (μέ πιό κοκκινωπό περίβλημα, σάρκα εννοείται όλα λευκή- μαλακή), μέ χονδρό μίσχο (καί παχιά ζωνάρια), άν καί πιό ευαίσθητες, είναι πολύ πιό νόστιμα.
Κατά τήν εξαγωγή – συλλογή του, προσέχετε νά μή μαδάη τό εξωτερικό του λεπτό-ξερό περίβλημα καί νά μήν εκτίθεται στό φώς τό πιό εσωτερικό του ζωντανό περίβλημα.
Συγκομιδή κρεμμυδιού και φεγγάρι
Αναφορικά μέ τό φεγγάρι, αυτό πού συνιστούν οι “ειδικοί περί τοιαύτα” είναι: μέ καθοδική σελήνη, ή/καί σέ ημέρες γής -ρίζας. Προσεγγιστικά τούτο συμβαίνει κατά τά τέλη Ιουνίου-αρχές Ιουλίου στό 1ο τέταρτο, γιά τά τέλη Ιουλίου-αρχές Αυγούστου πρίν τό 1ο τέταρτο, (άν καί οι χωρικοί αποφεύγουν τέτοιες δουλειές στό πρώτο 6-ημερο τού Αυγούστου) καί τόν Σεπτέμβρη γύρω στήν Νέα Σελήνη.
Εναλλακτικά, στήν χάσι τού φεγγαριού, καί συγκεκριμένα στήν μέση τού τελευταίου τετάρτου τόν Ιούλιο καί καθώς πάμε πρός Αύγουστο-Σεπτέμβρη, 1-2ημέρες ενωρίτερον πρός καί έως τό 3ο τέταρτο.
Αποφεύγετε πάντως τίς ημέρες τής Πανσελήνου καί εκείνες τού περιγείου, (άν μή τι άλλο τίς ημέρες εκείνες αναμένεται ηυξημένη υγρασία).
Μπορείτε νά συμβουλευθείτε καί σχετικά ημερολόγια.
Tags: ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ • ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ • ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ • ΚΑΛΛΙΕΡΓΩ • ΚΡΕΜΜΥΔΙ • ΚΡΕΜΜΥΔΙΑ • ΟΔΗΓΙΕΣ • ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ